[Sách] Xứ Đông Dương - Paul Doumer

Hành trình của một vị toàn quyền Pháp; người sau đó trở thành một trong nhưng tổng thống Pháp có nhiệm kỳ ngắn ngủi - Paul Doumer. 

Quá trình tìm hiểu, đưa ra và thực hiện giải pháp như một áng văn chương. Doumer đã bỏ lại nước Pháp và gia đình ở phía sau

"Phải xa con là nổi đau lòng thật sự đối với vợ chồng tôi. Người ta chia tay bạn bè còn thấy bịn rịn luyến tiếc sâu sắc.Nhưng mặc dù bọn trẻ rất đổi thân thương, tôi cũng không muốn mang tất cả chúng đi theo mình, vì chúng ta đã tạo thành một phần của đất nước Pháp mà tôi hằng muốn gìn giữ những mối liên hệ chặt chẽ"

Tìm hiểu về Đông Dương thuộc địa Pháp.

"Sài Gòn là một thành phố nhiệt đới xinh đẹp, thành phố duyên dáng nhất vùng Viễn Đông. Một số công trình nghệ thuật ở Sài Gòn rất đẹp: tất cả đều có kích thước lớn; nhà cửa nói chung khá xinh xắn, đường phố rợp bóng cây, tất cả như bị ngập trong một đại dương xanh. Nhìn từ trên cao xuống, từ chòi quan sát trên nóc của một con tàu hoặc từ các tháp của nhà thờ, Sài Gòn hiện ra như một công viên rộng lớn, trong đó một vài tòa nhà quá đồ sộ hoặc quá cao vượt lên khỏi những tán cây"

Diện kiến vị vua của nước An Nam, Thành Thái đang tại vị lúc bấy giờ. Thấu hiểu ít nhiều tâm tư và giải mã lời đồn 

Tôi cho rằng người ta sẽ không thể tiếp tục bắt vị vua trẻ phải chịu đựng chịu giam cầm bằng những luật lệ của một thời đại khác như từ xưa đến nay. Khi mà tất cả mọi thứ bên ngoài Hoàng cung đầu đang đổi khá, khi cuộc sống trở nên tự do,khi mà mọi người đều có quyền tự quyết, quyền tự chủ, quyền giao dịch và sở hữu, thì Đức vua An Nam lại là người duy nhất vẫn bị giam hãm, bị kiểm soát, bi thao túng như bù nhìn. 

Tiếp tục chứng kiến 

Dân tộc khơ - me đã bị diệt vong như thế. Đất nước của họ quá thịnh vượng, khơi dây quá nhiều lòng ghen tị và sự dòm ngó đến mức ngay khi sự suy yếu vừa bắt đầu, nó đã đánh dấu giai đoạn sụp đỗ. giờ đây khi dân tộc này đa biến mất và hàng thế kỷ sự im lặng đè năng lên ký vức về nó, biết bao chung  người chen cúc giẫm đạp một cách bàng quan lên tấm bia mộ khổng lồ nơi chôn vùi nó, còn có các nhà bác học sót lại, trước những công trình minh chứng cho thời cường thịnh của họ. Họ đã khiến những tảng đá phải cất lời, gắng làm sống lại một ký ức vĩ  đại qua đó làm con người trở thành một danh hiệu cao quý, đồng thời cung cấp thêm một bài học và tấm gương để suy ngẫm

Chúng tôi đi theo đường bộ xuyên qua rừng rậm cho đến khi một khối màu xám đồ sộ, kỳ vĩ đáng kinh ngạc đột nhiên hiện ra trước mắt chúng ta, tại một khu vực trống trải, các ngọn dây đâm thẳng vàn ổi bật trên nền trời. Người ta có thể nói đó là một tòa núi với vô số ngọn núi nhọn hoắt trông như những chiếc xương cá đâm lên xé rách vòm trời. Trước hết là kinh ngạc. Cảnh tượng đột ngột xuất hiện khiến người ta ngỡ ngàng (Angkor-Waht) 

Nhìn thẳng về thực trạng tồn tại của bộ máy quyền lực tại Đông Dương dưới sự cai trị của Pháp. 

"Xung đột lợi ích, bắt nguồn từ bộ máy tổ chức còn nhiều điểm vô lý và sai lầm, trên thực tế đã gây ra một thái độ ganh đua và thù địch giữa các phe phái khác nhau trong Liên Bang Đông Dương, chẳng hạn Nam kỳ và Bắc kỳ; sự thù địch này bộc lộ qua sự thiếu hiểu biết về lợi ích chung hiển nhiên nhất, qua xu thế phân lập vô cùng tai hại đối với lợi ích chung"

Đề xuất về giải quyết vấn đề tài chính xong, việc đầu tư xây dựng các công trình công cộng, di sản của người Pháp để lại trên mãnh đất Đông Dương

- Hệ thống đường bộ rộng khắp, trong đó số lượng cầu rất lớn. Cầu Doumer là một trong những niềm tự hào của chính ông khi dùng tên mình để đặt; giờ trở thành một Long Biên. 

- Một hệ thống giao thông đường thông

- Một hệ thống giao thông đường sắt trải khắp các khu vực của Đông Dương từ bắc xuống nam với những đường sắt chạy ngang và các tuyến đường đi sang các nước láng giềng

- Hệ thống tàu điện địa phương có chức năng bổ sung cho đường sắt

- Hệ thống mương tưới nước ở một số vùng

- Các hải cảng lớn và nhỏ ở Nam kỳ, Bắc kỳ và Trung kỳ

- Cuối cùng là rất nhiều hải đăng

Dù nắm quyền lực tuyệt đối, không phải đương đầu với ai thì tôi vẫn thích cai trị những người có sức mạnh tinh thần, có ý chí chiến đấu, có lòng tự hào hơn. Có thể như thế sẽ khó khăn hơn, nhưng chắc chắn là thú vị hơn, bởi khi đó cả người cai trị và người bị trị đều có những cảm xúc giống nhau nên họ sẽ hiểu và gần gũi nhau hơn.