[Sách] Chìm nổi ở Sài Gòn - Haydon Cherry

 

“Sài Gòn không chỉ là một địa danh. Đó là một dòng chảy của những con người, ký ức và sự biến đổi không ngừng.”

Nơi đó giúp giàu càng giàu thêm

Nơi đó bần cùng hóa một con người

Người ngựa, ngựa người

Dưới ngòi bút nhẹ nhàng và sâu lắng, Cherry như thể thêu lên tấm áo của Sài Gòn xưa những điểm tối trên bức tranh đẹp lung linh của mình, những mãnh đời trôi dạt, như thể tiêu biểu cho một kiếp người sống dưới đáy xã hội.

Khi nhắc đến Sài Gòn, ta thường nghĩ ngay đến một đô thị sôi động, nơi giao thoa giữa truyền thống và hiện đại, giữa ký ức lịch sử và nhịp sống hối hả. Nhưng làm thế nào để hiểu hết những tầng sâu của thành phố này, nhất là trong giai đoạn đầy biến động của thế kỷ 20? Chìm Nổi Ở Sài Gòn của Haydon Cherry là một tác phẩm hiếm hoi giúp ta soi chiếu lại lịch sử của Sài Gòn từ một góc nhìn khác – góc nhìn của những con người bình thường sống giữa những cơn sóng thăng trầm của thời đại.

Một Sài Gòn không chỉ của vĩ nhân, mà của thường dân

Không tập trung vào các sự kiện chính trị hay những nhân vật lịch sử lớn, Chìm Nổi Ở Sài Gòn kể câu chuyện của những tầng lớp bình dân – những người bán hàng rong, công nhân, dân nhập cư, trí thức đô thị – những người góp phần tạo nên hơi thở của thành phố nhưng lại ít khi xuất hiện trong các trang sử chính thống.

“Trong lịch sử của một thành phố, không chỉ có những người kiến tạo, mà còn có những người chịu đựng, thích nghi và biến đổi.”

Cherry đưa ta đi qua những con hẻm chật hẹp, những khu lao động đông đúc, những chợ trời nhộn nhịp, tái hiện một Sài Gòn vừa quen thuộc vừa xa lạ – nơi mà mỗi viên gạch trên vỉa hè, mỗi gánh hàng rong đều mang theo một câu chuyện của riêng mình.

Tác giả không chỉ tái hiện cuộc sống thường nhật của người dân Sài Gòn mà còn giúp ta hiểu rõ hơn những thay đổi xã hội, kinh tế và chính trị đã tác động đến họ ra sao.

🔹 Sự hình thành của giai cấp thị dân – Từ những năm thuộc địa đến thời kỳ kháng chiến và chiến tranh, tầng lớp lao động đô thị ở Sài Gòn không ngừng biến đổi, từ những người nông dân nhập cư đến những người thợ thủ công, tiểu thương.

🔹 Những mâu thuẫn của một đô thị đang lớn lên – Bên cạnh sự phát triển và mở rộng của Sài Gòn là những vấn đề về phân hóa giàu nghèo, nhà ở, sinh kế và sự kiểm soát của chính quyền đối với đời sống thường dân.

🔹 Sài Gòn qua những cuộc khủng hoảng – Dưới thời thuộc địa Pháp, Sài Gòn là một đô thị chịu sự kiểm soát chặt chẽ, nhưng cũng là nơi hình thành những phong trào đấu tranh. Đến thời kỳ chiến tranh, thành phố lại là trung tâm của những biến động xã hội và chính trị sâu sắc.

“Lịch sử không chỉ được viết bằng những biến cố lớn, mà còn bằng những cuộc đời lặng lẽ trong những góc phố nhỏ.”

Cách tiếp cận độc đáo – Thay vì nhìn Sài Gòn qua lăng kính quyền lực, Cherry chọn cách kể chuyện từ dưới lên, từ những con người bình thường nhất. Điều này giúp người đọc cảm nhận được sự sống động và chân thực của thành phố.

Tư liệu phong phú – Cuốn sách được nghiên cứu công phu với nhiều tư liệu quý từ kho lưu trữ, báo chí, ghi chép cá nhân, giúp khắc họa một bức tranh Sài Gòn đầy đủ và chi tiết.

Nhịp điệu có phần chậm – Do tập trung vào các chi tiết đời thường và phân tích xã hội, đôi khi nhịp điệu của sách có thể hơi chậm đối với những ai quen với lối kể chuyện kịch tính.

Thiếu cái nhìn cá nhân của người dân – Dù cuốn sách rất giàu tư liệu, nhưng vẫn có lúc thiếu đi tiếng nói trực tiếp từ những con người đã trải qua thời kỳ này.

Chìm Nổi Ở Sài Gòn không chỉ đơn thuần là một cuốn sách lịch sử mà còn là một lát cắt sống động về đời sống đô thị. Nếu bạn muốn tìm hiểu về một Sài Gòn không chỉ có những tòa nhà tráng lệ hay những biến cố chính trị lớn, mà còn là thành phố của những con người bình dị, của những khu lao động, những gánh hàng rong, những cuộc đời lênh đênh theo dòng chảy của thời cuộc – thì đây là cuốn sách dành cho bạn.

“Sài Gòn không chỉ được viết trong những trang sách lịch sử, mà còn trong từng bước chân của những con người đã từng sống, yêu, và gắn bó với mảnh đất này.”

***

"Saigon is not just a place. It is a flowing current of people, memories, and constant transformation."

A place where the rich become richer.

A place where one can be driven to destitution.

Men and horses, horses and men.

With a gentle yet profound pen, Cherry stitches dark patches onto the shimmering tapestry of old Saigon, portraying the drifting lives that seem to embody the fate of those living at the bottom of society.

When we think of Saigon, we often picture a bustling metropolis—where tradition meets modernity, where history intertwines with the rush of everyday life. But how can we truly grasp the deeper layers of this city, especially during the tumultuous 20th century? Down and Out in Saigon by Haydon Cherry is a rare work that allows us to reflect on Saigon’s history from a different perspective—the perspective of ordinary people caught in the tides of change.

A Saigon not just of great figures, but of common people

Instead of focusing on political events or renowned historical figures, Down and Out in Saigon tells the stories of the working class—the street vendors, laborers, migrants, and urban intellectuals—those who breathe life into the city but are often absent from official historical records.

"In the history of a city, there are not only those who shape it but also those who endure, adapt, and transform."

Cherry takes us through narrow alleys, crowded labor districts, and bustling street markets, recreating a Saigon that is both familiar and unfamiliar—where every brick on the sidewalk and every vendor’s burden carries a story of its own.

The author not only reconstructs the daily life of Saigon’s residents but also helps us understand how social, economic, and political changes have shaped their existence.

🔹 The rise of the urban class – From colonial times to the resistance era and wartime, Saigon’s working class continuously evolved, from migrant farmers to artisans and small traders.

🔹 The contradictions of a growing metropolis – Alongside Saigon’s expansion came issues of wealth disparity, housing shortages, livelihoods, and governmental control over everyday life.

🔹 Saigon through crises – Under French colonial rule, Saigon was tightly controlled but also a breeding ground for resistance movements. During wartime, the city became the epicenter of profound social and political upheavals.

"History is not only written through grand events but also through quiet lives in small alleyways."

A unique approach

Instead of viewing Saigon through the lens of power, Cherry tells the story from the bottom up, from the perspective of the most ordinary people. This brings the city to life with authenticity and depth.

Rich archival material – The book is meticulously researched, drawing from extensive archives, newspapers, and personal accounts, painting a detailed and vivid portrait of Saigon.

Some challenges

A slower pace – Due to its focus on everyday details and social analysis, the book’s rhythm may feel slow for those accustomed to dramatic storytelling.

Lack of direct personal narratives – While rich in historical data, at times the book misses the direct voices of those who lived through these times.

Down and Out in Saigon is not just a history book but a vivid slice of urban life. If you want to explore a Saigon beyond its grand buildings and political upheavals—a city of ordinary people, labor districts, street vendors, and lives adrift in the tides of time—then this is the book for you.

"Saigon is not only written in history books but also in the footsteps of those who have lived, loved, and been bound to this land."

Giọng Sài Gòn

 

Đầu năm lướt web, lướt face thấy đầy những bài viết tản mạn về kỷ niệm, hồi ức hay chỉ là cảm xúc mà Sài Gòn mang lại; đến cả những bài xã luận về tên gọi hay lịch sử hình thành của vùng đất này. Sài Gòn. Thủ phủ một thời với thương hiệu Hòn Ngọc Viễn Đông.

Thuộc lớp trẻ trâu sinh sau đẻ muộn, lượm lặt những kiến thức về Sài Gòn chỉ đủ chấp vá viết vài bài tản văn cho riêng mình về mãnh đất mang trên mình quá nhiều lịch sử. Mãnh đất lôi kéo và mê hoặc những người tìm đến và trong phạm vi hiểu biết chấp vá đó nên nó không dám bước vào để mạn đàm như một chuyên gia, đành rẻ sang một nhánh khác với sự may mắn mà Sài Gòn cho nó được dịp gặp những con người sống tại nơi đây, để nghe giọng nói chất & riêng của Sài Gòn.

 

Âm điệu vừa trầm vừa bổng trong trọn một câu nói. Sự trầm ấm của chút điệu đà vừa đủ, sự bay bổng của chút tâm hồn vừa chạm. Chắc có lẻ từ cuộc sống mang lại nên trầm, bổng kiến tạo giọng khác hoàn toàn!?

Nó gặp gỡ nữ ca sỹ Ý Lan – người nghệ sỹ ở một thời Sài gòn xưa, trong buổi tiệc cuối năm dành cho khách hàng mua xe Lexus. Nữ ca sỹ khoác lên chiếc áo dài cổ thuyền – niềm tự hào của dân Sài Gòn xưa với phong trào khởi xướng bởi Madame Nhu, đã tự tin bước lên bục sân khấu để bắt dính lấy những ánh mắt nhìn khi mọi người vẫn đang say sưa với món ăn của Christine Hà – Master chief mùa thứ ba tại Mỹ.

Âm điệu tạo chất keo kết dính. “Ý Lan không thích biễu diễn lúc mọi người đang ăn nhưng lần này thì phá lệ”. Cái phá lệ của cái chất giọng nhẹ nhàng rất đặc trưng không thể diễn tả hết bằng ngôn từ về sự  khác biệt hoàn toàn với những giọng Nam (miền Tây), Trung, Bắc mà các nghệ sĩ thường giả tiếng biểu diễn. Sự khác biệt đó cần một sự tập trung cao độ để phân biệt rõ ràng. Nếu không người nghe rất dễ nhầm lẫn rằng Ý Lan đang nói giọng Bắc khi ai đó có tìm hiểu về gia đình của cô với mẹ là ca sỹ Thái Thanh sinh ra và lớn lên tại Hà Nội, vậy thì âm điệu đó thay đổi do đâu? Nó đặt trong đầu câu hỏi đó khi nhận thức nói với nó rằng: âm điệu khác biệt hoàn toàn.

 

Từng chữ, từng từ được trau chuốt mỗi khi nói, không vội vàng như nhịp sống Sài Gòn hiện đại mang lại, không khô khan bỏ đầu, gọt cuối để làm đơn giản rõ lời cho người nghe tiếp nhận. Chắc có lẻ cũng từ cuộc sống mang lại, từ tốn và thênh thang qua từng câu nói!?

Ngôn từ tạo chất thẩm thấu sâu. Ý Lan làm chủ hoàn toàn không khí tạo ra cho khán phòng có cả người Việt lẫn người Nhật. Giọng hát của Ý Lan vẫn sáng trong thân hình vẫn giữ được lửa của thanh xuân từ những bài hát Việt, Pháp, Anh; đâu đó nó nhìn ra chất “điên” đầy lửa của người nghệ sỹ trên sân khấu bùng cháy và đẩy không khí lên từ từ theo nhịp điệu mình mong muốn. Nhịp nhàng. “Lần đầu tiên trở về”. Câu nói như chất chứa điều gì u uất, tiếc nuối?

Nó bắt gặp điều u uất và tiếc nuối đó ở người phụ nữ của Sài Gòn thứ hai ở một buổi trưa cuối tuần lúc nắng Xuân bắt đầu lan ra các ngả đường. Em được chọn để thiết kế căn hộ the Green vừa mới hoàn thành & để nó may mắn tìm ra câu trả lời về một chất giọng và cả niềm u uất lẫn tiếc nuối kia.

Ở một Sài Gòn thời vang bóng. Người phụ nữ được tiếp xúc với ngôn ngữ Pháp ngay trên ghế nhà trường đến tú tài chuyện sang ngôn ngữ Anh đã mang lại cho người phụ nữ phát âm cực chuẩn cho cả hai ngoại ngữ khi được đào tạo dưới mái trường đầy những giảng viên người nước ngoài hay người Việt tốt nghiệp tiến sĩ với bằng cấp phương Tây. Âm điệu và giọng nói ảnh hưởng một phần bởi âm hưởng Pháp, Anh.

Mĩa may cho câu: thế thời, thời thế, thời phải thế. Dấu mộc đỏ trên tấm bằng ghi rõ: không được đi dạy ở một thời kỳ nặng mang tính chất “tư sản”, để rồi sau đó lại chễm chệ ngồi một ghế trong phái đoàn ngoại giao đi đàm phán. Người phụ nữ Sài Gòn thứ hai giờ tóc đã phai màu, không còn giữ được tuổi thanh xuân vẫn luôn mang theo bên mình chiếc giỏ đệm như một nghề đã nuối sống mình trước khi bước vào con đường ngoại giao. Hào sảng.

 

Một Ý Lan làm bùng nổ cả một khán phòng với vai trò làm chủ vừa chuyện trò, hát ca bởi một âm điệu Sài Gòn mà được chị dùng từ “khéo” để đặt vào khi nó loay hoay tìm từ, sau bữa ăn được chuẩn bị bởi vua đầu bếp khiếm thị Christine Hà. Nó thấy mình tự hào được là một người Việt.

Một người phụ nữ thứ hai với âm điệu nhẹ nhàng, trau chuốt trong từng từ, chữ để gắn kết một buổi nói chuyện không chỉ quẩn quanh với thiết kế và căn phòng. Nó thấy giọng Sài Gòn vẫn đầy sự ám ảnh và kích thích về một thời ta đã sống và tự hào hơn cả hôm nay.
(Ảnh: Internet)

Khi đôi ta chung một đường

 

Đồng Khởi, chiều nắng lượn trên những tầng không; đặt bước chân khẻ rung nhịp nhàng, ông nhìn bà cười ma mãnh: Sài gòn và cuộc sống hôm nay đổi thay rồi, sẽ không còn đi hai hàng như ngày xưa nữa nhé!

Ông nháy mắt, quàng tay qua đôi vai đã gầy theo năm tháng, vài cơn gió khép mái đầu nhuộm một màu mây vào khuôn ngực căng tràn bỏ lại thời gian, bỏ lại nhà thờ Đức Bà phía sau với đàn bồ câu đang hăng hái mồi ở mỗi chiều đợi. Gương mặt bà sáng lên, đôi mắt ngó qua ngó lại với môi cười chờ Xuân.

….

Catinat, sáng nắng bay lên trên những tầng không như những cánh chim tự do.

Em với anh đi giữa trời trong. Cô gái vừa tốt nghiệp tú tài chuẩn bị bước vào giảng đường của đại học Văn Khoa cùng gã trai đã bước vào đại học Vạn Hạnh để chọn cho mình giấc mộng tài chính. Xếp theo hàng, em và anh đi giữa lòng con đường đón gió từ dòng sông. Tính ngược từ buổi đó, chắc cũng đã hơn cả tháng trời để gã trai dậy thì mai phục suốt con đường cô gái hay qua. Không làm gì cả ngoài mấy nụ cười, vài lời chọc ghẹo và lẻo đẽo theo sau.

Những biển hiệu rung rinh như ngắm yêu rồi cười về đôi trẻ đang đi với nhau trên vỉa hè, ngượng ngùng hay thẹn thùng như sợ rằng nắng sớm phai, ngày đi vội, đêm về phải tạm biệt. Gió lượn qua tà áo, đặt nhẹ vào bàn tay của gã trai trẻ, lướt đến tận cuối tà, cảm nhận một làn vãi mãnh. Nhẹ lành. Cô gái cứ bước đi khi gã trai đã dừng lại. Vài nhịp. Cảm nhận chiếc áo khoát anh lướt qua khủy tay mình khi gã trai trẻ chạy vội lên trên để tặng em một nụ cười hiền. Thế thôi. Đôi trẻ sóng đôi đi giữa con đường rộn rã của Sài Gòn. Người qua, kẻ lại, hình như không ai phát hiện rằng ở đó có người đang yêu nhau?

Anh hỏi: Sao em lại muốn đi con đường này?

Em nói: Em thích sự rộn rã này.

Anh gãy đầu.

Em nhìn anh. Cười hỏi: Vì sao anh yêu em?

Anh nói: Để em bớt lẻ loi.

Em dừng lại, đã bỏ nhà thờ Đức Bà lại một chặng ba con đường, mắt em long lanh, rồi cười để lại anh câu: Khùng! Nói gì chẳng hiểu.

Tự do, trưa nắng rớt ngập đường cùng với những tờ giấy bay kêu gọi hòa bình, tự do.

Trong đoàn người trẻ đó, có em và anh đi đầu, gã đàn ông đã cho em thấy rằng trong cuộc sống này không chỉ có tình yêu đôi lứa.

Trưa đấy áo anh ngập mồ hôi hòa chung máu. Anh bảo: máu bạn anh! Rồi anh cười khì ở một chiều em ghì đầu vào ngực anh khóc ở cuối con đường, dưới một góc cây, tàng & lá rũ xuống. Anh đưa tay vỗ về, rồi lôi tờ hai đô ra xếp hình một hình trái tim rồi nói tặng em. Chắc muốn dỗ dành như trẻ nhỏ rằng bảo nín đi có quà.

Trong đoàn người ra đi đó, có em và anh đi cuối, gã đàn ông đã cho em thấy rằng trong cuộc sống này không thể tìm kiếm được tự do để ở lại. Em vẫy tay chào anh. Lần cuối.

Sáng đấy áo anh ngập mồi hôi hòa chung nước mắt. Tiếng động cơ rì rầm trong tiếng nói anh: Bỏ Sài Gòn đi em, đi với anh! Em dúi vào tay anh, tấm tiền hai đô gấp một nữa trái tim, cười nhòa lệ: Mẹ em cần em! Người phụ nữ nằm trên giường bệnh ném tất cả những gì tầm tay về em, rồi khóc òa như một đứa trẻ khi thấy đưa con gái xuất hiện trước cửa phòng. Sài Gòn khi đấy rộn rã tiếng người đi.

Trong đoàn người bước ra đó, có anh tóc đã phai màu đang vừa đáp chuyến máy bay trở về đất mẹ. Phía sau anh, có vài người anh giới thiệu là con, là cháu mình với em – người phụ nữ tóc cũng bạc cùng anh. Những đứa trẻ giúp chúng ta tìm lại nhau qua… Facebook vì mấy dòng xúc cảm của người phụ nữ cứ thích nhớ Sài Gòn xưa với duy nhất một con đường để rồi biểu tượng lại là nửa trái tim gấp bằng tờ hai đô. Nghe mấy đứa nhỏ kể, anh luôn mang nửa trái tim còn lại trong bóp của mình & khi người phụ nữ đã sống cùng anh ở nơi xứ sở đó về với Chúa là lúc anh nói với con mình muốn quay lại Việt Nam để được đi lại một con đường.

Em dừng lại, tượng Đức Mẹ ở phía sai hai chặng ba đường, Đức Mẹ đang mỉm cười với yêu thương từng ấy.  

Đồng Khởi, chiều nắng lượn trên những tầng không;

Bà quay qua nhìn ông nói: Đến cuối đường rồi anh ạ.

Ông cười: Cho anh ôm thêm một cái nào!

Ông nháy mắt, quàng tay qua đôi vai đã gầy theo năm tháng, vài cơn gió khép mái đầu nhuộm một màu mây vào khuôn ngực căng tràn bỏ lại thời gian, bỏ lại nhà thờ Đức Bà phía sau với đàn bồ câu đang hăng hái mồi ở mỗi chiều đợi. Gương mặt bà sáng lên, đôi mắt ngó qua ngó lại với môi cười chờ Xuân.

….

Đứng dựa vào lan can, người đàn bà lấy ra một túi nhỏ, trút ngược xuống dòng sông, gió thổi làm tro bay. Gương mặt người phụ nữ sáng lên, long lanh, nụ cười đậu trên môi khi vài giọt nước rơi bay theo làn gió. Ở cửa nhìn ra sông, người đàn ông đi cùng bà đã theo thiên sứ về trời.
(Ảnh: Internet)

Ván cờ tàn (Phần 5: Chốt Tàn)

Thiếu thời huynh đệ nhất chính mộng. 

Tàn cục truyền thù vạn đạo chia 

Còn nhiều thằng nữa tao chẳng nhớ nổi tên, chỉ biết có một lần tao với thằng Toàn ấy gặp nhau ở hai đầu chiến tuyến, anh em nhìn nhau dưới làn đạn. Tao thấy rõ mày nó châu lại khi thấy tao rồi đến cái nhăn mặt của nó khi vác súng bên mình, chỉa thẳng vào tao rồi làn đạn đi trượt qua tai tao. Thằng đấy chưa bao giờ bắn trật. Hắn như kẻ lạc loài giữa chiến trường dựng lại trong khung cảnh ấp ôm riêng mình. 

Tao nhớ đến cái thời nó với tao còn ngồi chung bàn, họp cùng một lớp nó cứ hay ngủ khò với nước dãi ro ro chẳng biết ngày mai nó có làm nên trò trống gì không nhưng đâu ngờ nó trở thành anh hùng của cả một thế hệ. Gã tiếp lời thằng bạn già khi nốc tiếp một ly rượu. Gã ngắm lá cờ bay phấp phới trên dinh Độc Lập thấy ngậm ngùi vì thiếu vắng một tượng đài ghi công. 

Tao thấy người ta nói nhiều về nó, nói nhiều đến mức khó tin và tao thật sự không hiểu nó đã làm gì mà con người ta khắc sâu hình ảnh và tên của nó vào tim đến thế. Lời hắn tuôn trào như đập xã nước, đang cuốn phăng đi tất cả những gì bên dưới nó từ cây cỏ cho đến con người. 

Tao không nghĩ như vậy đâu. Con người ta khắc sâu qua những hình ảnh, thước phim để lại thì có chứ tên nó mấy ai còn nhớ tên. Có người lại nói cái thằng biệt động thành năm ấy lái xe tăng xông thẳng qua cánh cửa kia chỉ là một cảnh được dựng lên để làm tư liệu mà thôi. Gã chắc lưỡi chẳng biết vì men rượu cay hay vì vị đắng chát của câu chuyện được nhiều người viết lại còn cay hơn cả men rượu. 

Tốt nhập cung Tướng khốn cùng

Mà có gì phải bận tâm, khi nó làm việc đó tao nghĩ nó chẳng hề nà câu chuyện hậu thế sau này viết sao đâu. Hắn cắt ngang dòng chua chát của thằng bạn hắn khi vài tia nắng bắt đầu liếm ngọt trên đầu ngọn cây. Vì nó đã chiến đấu hết mình cho một lý tưởng chung! Hắn nốc cạn ly rượu đưa ánh mắt về phía con đường đầy những chiếc xe qua, bỏ mặc hai thằng già ngồi đấy ngẩn ngơ. Tưởng khùng. 

Lý tưởng chung? Gã vừa hỏi vừa nhìn thằng bạn gì mình nốc cạn ly rượu để rót tiếp vào phần ly của mình. 

Lý tưởng hay có thể nói về một giấc mơ: ngày mai độc lập, đất nước thống nhất và máu không còn phải đỗ. Lý tưởng quá đúng không mậy? Thằng khùng đó. Hắn nói khi những giọt rượu đã được gã rót gần đầy ly. 

Ha ha. Sao mày nói tao nghe thấy giống khẩu hiệu kêu gọi kháng chiến quá mậy. Bên nào cũng kêu gọi như vậy mà. Gã cười cười. Ai cũng kêu gọi, Bắc – Nam kêu gọi, Việt minh với Cộng Hòa nhưng quên mất lời kêu gọi ấy đều có một điểm chung xót lòng: Việt Nam độc lập khi máu người Việt ngừng đổ. Thằng lính quèn ấy đã trở thành anh hùng trong tim những con người chứng kiến để rồi thằng lính quèn ấy được Tổ Quốc ghi công khi xác thân hắn nằm lại ở đâu đó nơi núi rừng biên giới khi tiếp tục cuộc chiến chinh đi theo tiếng gọi lòng mình. Hắn nốc cạn tiếp một ly rượu. 

Sao tự dưng tao thèm được ngồi nhậu với thằng đó mậy! Gã nói. Tao cũng vậy! Tao thèm được ngồi nhậu với thằng quỷ đó để được tiếp lửa. Tao ngán ngẫm lắm với tụi trẻ hôm nay rồi. Hắn bắt đầu đá đểu đến thời cuộc. Ừ! Thời tao với mày nhiệt huyết bao nhiêu, đến thời bây giờ tao thấy thương tụi nhỏ nhiều hơn, tụi nó cứ loay hoay đi tìm một cách sống. Gã đồng tình. 

Mất xe không bằng què Tượng 

Tướng mất Sĩ như đĩ mất váy... 

Chứ mày nghĩ xem ở thời buổi này, già như mày còn biết lên mạng xem phim sếch thì mấy đứa nhỏ tại sao không? Tao thấy mấy đứa cháu nó cứ thi nhau lên đấy xem báo viết về chém giết và dâm dục như một chuyện bình thường. Hắn thả mắt hắn nhìn về phía mãng tường bị thời gian bốc mãng da ngoài lòi cả phần thịt sỏi phía trong gồ ghề. 

 

Khà khà. Nhớ cái thời đấy chép truyện người lớn mõi cả tay, chuyền hết thằng này đến thằng kia đọc đến rách cả giấy. Gã cười híp mắt khi nhớ lại chuyện xưa, đưa ly rượu lên môi làm một hơi khoái trá. 

Đấy mày xem, thời đấy khan hiếm là vậy mà vẫn vượt rào, giờ tụi nhỏ chẳng có rào để vượt đăm ra tui nó vào phòng làm mấy chuyện riêng. Có bầu rồi hỏi: nạo ở đâu? Tính ra thì lớp tao mày còn thua xa. Hắn nhìn hai đứa trẻ ngồi một góc công viên ôm ấp nhau khúc khích chẳng biết chuyện gì. 

Ừ! Tao cứ nghĩ ngày xưa mạng người rẻ, giờ thì chẳng thấy có đắt hơn. Gã lò mò theo ánh mắt thằng bạn già nhìn ra một góc công viên nơi có mấy đứa trẻ tồ quấn quýt rồi cười hô hô. 

Nhưng mà giận thì nói, buồn thì trách mấy đứa nhỏ vậy thôi chứ tao với mày đều hiểu thời nào cuộc đó, trách làm sao được khi mấy đứa nhỏ chẳng có ai chỉ đường để bản thân dò tiếp con đường đi. Tụi nhỏ cứ như mù đi giữa hai lằn ranh sáng tối chỉ biết nghe âm thanh, tiếng nói để định hình lối đi chứ chẳng biết tìm ở đâu sự kiểm chứng. Mà thôi! Mẹ! Nói chuyện với mày, tao cứ đăm ra triết lý sự cùn. Giờ muốn nhậu với nó chắc tao với mày phải bò lên núi vì tao nghe vợ nó vừa tìm thấy ở cánh rừng phía Đông. Mẹ bà! Cái thằng cũng biết chọn chỗ yên tĩnh để nằm thật. Ha ha. Hắn vỗ đùi cười. 

Sài Gòn gió thổi hiu hiu lạnh, hai thằng già ngồi ghế đá khà hơi ở một góc công viên nhìn về phía lá cờ bay.

(Ảnh: Internet)

Ván cờ tàn (Phần 1): http://chienphan.blogspot.com/2013/04/van-co-tan-phan-1-chot-lui.html

Ván cờ tàn (Phần 2): http://chienphan.blogspot.com/2013/08/van-co-tan-phan-2-chot-chon.html

Ván cờ tàn (Phần 3): http://chienphan.blogspot.com/2013/12/van-co-tan-phan-3-chot-tien.html

Ván cờ tàn (Phần 4): http://chienphan.blogspot.com/2014/08/van-co-tan-phan-4-chot-lui.html

Ai Gọi Hồn Tôi: http://chienphan.blogspot.com/2012/09/ai-goi-hon-toi.html

Ván cờ tàn (Phần 4: Chốt Lùi)

Khuyết Tượng kỵ Pháo

Mày nhớ thằng Toàn không!?

Cái thằng đến giờ không biết suy nghĩ gì nhưng tao lại cứ suy nghĩ mãi về điều nó làm. Nó viết những dòng về lịch sử dù rằng nó chẳng phải là sử gia gì cả. Nó nói rằng nó nợ thế hệ này những dòng lịch sử. Thằng ngộ, tự dưng đeo lên mình một cục nợ không tên.

Gã cứ tiếp tục nói. Gã đã có một gia đình mới nằm trên đất nước có lá cờ hơn năm mươi mấy ngôi sao. Con gã lớn lên chẳng thiết tha gì đến quê nhà, dù rằng gã không thôi kể về nơi gã đã sinh ra và lớn lên. Gìn giữ. Quá khứ - điên khùng, rãnh rỗi…là những từ mà gã hay nghe nhất khi gã đem câu chuyện của bạn gã nói cho kẻ thứ ba – những kẻ cùng thời, khác thời và lạc thời; nhưng với gã thì không. Gã thấm thía lắm rồi khi những đứa con, đứa cháu gã không “thấm” những câu chuyện về đất nước hình chữ S mà gã cứ nói ra rã mỗi lần gặp, biết vậy những gã cứ nói, cứ nói như một cuốn băng được cài ở chế độ repeat. Điều gã cảm thấy “thấm” nhất là người phụ nữ mà gã quyết định chọn làm vợ cũng trở nên xa lạ trước mặt khi gã đặt những câu hỏi về quê cha, đất tổ trong những ngày đạn dội, bom rơi.

 

Mày gặp nó à? Hắn hỏi. Thằng đó giờ cứ kẻ không nhà vậy, cứ lang thang hết chốn này đến chốn kia, chủ yếu là đi tìm những tên khoát áo lính như tao và mày, bất kể là Việt minh hay Cộng hòa. Nó muốn ghi chép lại sự thật để con cháu sau này biết được ngày ấy trên đất này đã diễn ra chuyện gì chứ không phải là câu chuyện dành cho “bên thắng cuộc”. Hắn không để gã trả lời cứ nói tiếp câu chuyện về thằng bạn.

Không! Nó gặp tao trên mạng! Gã trả lời.

À. Tụi bây công nghệ dữ ha, lên xem phim sếch gặp nhau à. Khà khà. Hắn cười hềnh hệch.

Mẹ! Giờ có xem thì xem nó ngã về phía bên nào ấy. Tao với nó tìm gặp nhau qua facebook. Gã đáp trả lời trêu chọc của thằng bạn.

Còn nó thì mò đến nhà tao rồi nói chuyện viết lách đó trong buổi nhậu. Cái thằng tao hỏi: Cái gì thúc đít mày viết đề tài này? Nó trả lời tao: Vì tao thương mấy đứa nhỏ. Hắn rít một hơi khói.

Cờ tàn, Pháo hoàn....

Trường tôi ở tại lối Nancy,
Trung học đường kia có bảng ghi.
Mượn hiệu người xưa Trương Vĩnh Ký,
Lẫy lừng danh tiếng đã bao thì.

Hắn vỗ đùi nhịp theo tiếng thơ ngâm như một thi sĩ khi tay nâng chén rượu, mắt nhìn về khoảng xa xăm, không biết khoảng trời nào trên nốc dinh Độc Lập được hắn ngắm, chỉ biết ly rượu trên tay chồng chềnh theo mấy nhịp rung.

Khổng Mạnh cương thường tu khắc cốt

Tâu Âu khoa học yếu minh tâm

Gã tiếp mấy câu cùng thằng bạn già, đầu gật gật ra dáng thi sĩ chẳng thua. Gã nhớ đến những đứa bạn cùng thời – thời binh biến, thời của những con người trẻ đi theo giấc mộng thiên thu lưu giữ, những giá trị cốt lõi đều thuộc nằm lòng, không phải lăn tăn để rồi ủ rũ, tư lự và nhiều khi gã chẳng hiểu tuổi trẻ đào ở đâu ra mà lắm những nỗi buồn từ cuộc sống mang lại. Gã nhớ đến thời của gã, những con người sống với những khát vọng và chiến đấu quên mình vì những giá trị đã khắc ghi vào tim từ những con người với vầng trán cao, tóc phai màu nhưng nhiệt huyết đầy dâng trong những bài giảng không chỉ còn là sách vở ra để nói nhau nghe mà sách vở kia có ích gì với đời không. Thiệt tình. Gã nhớ những cô, thầy của gã biết bao. Với gã, những người đó chưa bao giờ chết trong tim, gã tiếp tục đi tìm những con người như vậy cho con cháu mình để rồi hơn bốn mươi năm chẳng đặng hoài gã phải thú nhận những con người ấy chỉ thấy ở đất nước một thời biến binh.

(Ảnh: Internet)

[Musings of life] HỒN THU THẢO -The Soul of Autumn Grasses

Sài Gòn. Cuối tuần.

Người ta đi lại theo một cách rất riêng của Sài Gòn – hối hả mà không vội vã, như thể ai cũng ngầm hiểu hôm nay nên sống chậm lại đôi chút. Một chút lặng thinh sau năm ngày cuốn mình trong guồng quay công việc, nhiều khi không rõ lý do, chỉ biết cần chậm.

Lang thang.

Nó ghé vội vào một góc quán trên con đường Trần Quý Cáp – con đường giờ mang tên Võ Văn Tần sau 1975 – để tìm một bữa sáng tạm bợ. Quán không hẳn nằm sâu trong hẻm như bao quán khác ở Sài Gòn. Nhưng Sài Gòn là vậy, không cần mặt tiền để làm nên tên tuổi. Ẩn mình đâu đó trong ngõ nhỏ, những món ngon vẫn khiến người ta phải lần mò để tìm đến.

Anh thu hút ánh nhìn của nó ngay từ lúc bước vào. Một dáng người mảnh khảnh, mái tóc chẻ ngôi gọn gàng, đôi gò má hóp và ánh mắt như lõm sâu bởi thời gian. Chiếc áo sơ mi màu đất nung và chiếc quần xám khói giản dị.

Anh khiến nó chú ý hơn bởi cái cúi đầu nhẹ cùng lời hỏi xin phép ngồi chung bàn.

Một cái gì đó khiến nó sững lại – anh không giống người của thời đại này. Không giống những người lúc nào cũng bọc lấy mình bằng vẻ tự tin phòng vệ quá mức, như con nhím giương gai giữa phố. Ở anh, có gì đó của thời xa xưa, của “lối xưa xe ngựa hồn thu thảo”.

Không, anh không nói tiếng Bắc, nhưng chẳng còn cách nào miêu tả trọn vẹn hơn về thế giới mà anh thuộc về: một Sài Gòn cũ – nơi người ta lịch thiệp từ dáng đi, cái gật đầu chào, đến cách chia sẻ nhẹ nhàng mà chân thành.

Nó ngồi lặng. Bữa sáng nguội dần. Trong lòng dâng lên chút hổ thẹn vì cái nhìn ban đầu – một thứ thói quen của nghề nghiệp vốn hay đánh giá qua dáng vẻ. “Rụt rè”, nó từng nghĩ vậy. Nhưng giờ thì biết – đó không phải sự rụt rè, mà là một nét tính cách của nếp sống cũ – từ tốn và e dè.

Sài Gòn là vậy.

Luôn có những điều rất riêng chờ được nhận ra, khi ta đi chậm lại.

Nó không thể ngồi lâu để trò chuyện cùng anh, giữa một quán đông người. Không gian chẳng đủ cho người đến sau. Người vào, người ra. Vội vàng.

Sự im lặng làm trễ nải một cuộc trò chuyện có thể xảy ra giữa hai thời đại.

Sài Gòn. Cuối tuần.

Nó lại lang thang trên một con đường từng đổi tên theo những khúc quanh lịch sử: từ Chasseloup Laubat, đến Hồng Thập Tự, rồi mang tên Nguyễn Thị Minh Khai.

Nắng nghiêng vai, bóng ngả xiêu trên mặt đường.

Nó ghé vào một quán cafe mặt tiền, hiện đại với khung thép và kính là vật liệu chủ đạo.

Thật ra, không phải vì vẻ sang trọng hay cảm giác “đẳng cấp” mà người ta hay tìm trong thiết kế. Nó bước vào vì qua lớp kính kia, một hình ảnh khiến nó dừng lại.

Ngồi bên cửa kính là một người đàn ông tuổi đã cao, tóc bạc điểm sương, chẻ ngôi gọn gàng. Đôi mắt lõm sâu nhìn ra mặt đường, bên ly café đang tỏa khói. Một tờ báo xếp ngay ngắn bên cạnh, như đang đợi được mở lại, đọc nốt những hàng tin chưa kịp hiểu, như cách người Sài Gòn hôm nay đi ngang những bảng hiệu, chưa kịp nhớ đã vội quên, chẳng mấy khi tìm hiểu người chủ muốn gửi gắm điều gì sau cái tên đặt cho góc nhỏ cuộc đời mình.

Một ngày, hai hình ảnh.

Hai lát cắt của Sài Gòn xưa – những người đàn ông áo sơ mi đóng thùng, tóc chẻ ngôi, ngồi bên bàn cà phê vỉa hè, nhâm nhi từng dòng tin buổi sáng.

Lịch lãm. Trí thức. Nhẹ nhàng. Và hào hứng.

Tự dưng.

Nó thấy thèm. Thèm được sống trong khung cảnh đó. Như một giấc mơ giản dị, nhưng cứ mãi xa vời.

***

Saigon. Weekend.
People moved in that unmistakable Saigon rhythm—hurried, yet not rushed—as if everyone silently agreed that this day should unfold a little slower.
As if, after five days of chasing something they couldn’t name, they owed themselves a pause.

Wandering.
He slipped into a small café on Tran Quy Cap Street—now called Vo Van Tan since 1975—in search of a quiet breakfast. The café wasn’t buried in an alley like many others. But that’s Saigon. Fame doesn't live on the façade. The finest bites often hide in winding lanes.

He caught his eye the moment he stepped in.
A thin figure. Middle-aged. His hair neatly parted, cheekbones sunken, and his eyes deep-set with time. A clay-brown shirt, smoke-gray trousers—simple, unadorned.
He caught his attention even more with a polite nod and a soft-spoken request to share the table.
Something stirred. This man did not belong to this age. He lacked the constant shield of overconfidence people wear like armor, like hedgehogs raising quills in crowded streets. No. He belonged to another time—“a time of horse carts and faded souls.”

Though his accent wasn’t Northern, no better phrase came to mind to describe the world he came from—a Saigon of gentler days.
A time of grace—in posture, in greetings, in how people shared quietly and sincerely, never too much, never too loud.

He sat there, still.
His breakfast grew cold with shame, remembering how his professional instinct had judged too quickly. “Timid,” he had thought.
Now, he knew—it wasn’t timidity. It was a gentleness of character, a relic from another time: slow, careful, and composed.

That is Saigon.
It reveals its charms only when you slow down enough to see them.

He couldn’t stay long to strike up a conversation.
The café was crowded. People came and went. There was no space—for silence to become a story between two eras.

---

Saigon. Weekend.
He wandered again, down a road renamed through many bends in history—from Chasseloup Laubat, to Hong Thap Tu, now called Nguyen Thi Minh Khai.
Sunlight slanted across his shoulder, shadows tilted uneven on the street.

He stepped into a café with a glass-and-steel façade—not nostalgic, but sleek and modern.
It wasn’t elegance or design that drew him in. No illusion of status or style.
No—it was the image behind the glass that made him stop.

There, by the window, sat an elderly man. Silver hair neatly parted. Deep-set eyes gazing out through the steam of a hot cup of coffee.
Beside him, a newspaper, perfectly folded—as if waiting to be reopened, a headline reread, something missed returned to.
Like today’s Saigonese, walking past signs and shop names—never stopping to wonder what stories they were meant to hold.

Two moments. One day.
Two glimpses of old Saigon—men in tucked shirts, parted hair, seated at sidewalk cafés, sipping coffee, reading the morning news.
Graceful. Thoughtful. Calm. Eager.

Suddenly—
He longed to belong in that picture.
A quiet yearning for a time now out of reach,
like a dream one wakes from too soon.

***

Sài Gòn. Cuối tuần. Người người đi lại theo một cách riêng của Sài Gòn hối hả nhưng không vội vã như tự bên trong mỗi người đều ý thức được đấy là một nhịp ngày cần chậm hơn chút so với mỗi ngày, như để tự thưởng cho mình sau khi rượt đổi trong năm ngày còn lại, nhiều khi không hiểu vì sao.

Lang thang. Nó ghé vội vào một góc quán trên con đường Trần Quý Cáp đã được đổi tên thành Võ Văn Tần sau 1975, để tìm cho mình một bữa sáng. Quán không đến nổi nằm lẫn khuất trong những ngỏ hẻm như bao quán khác của Sài Gòn. Quán xá Sài Gòn là vậy đấy, không phải ở mặt tiền là quyết định sự nổi tiếng. Sài Gòn chẳng thiếu những món ăn ngon khiến thực khách phải nhọc nhằn vì một lối đi.

Anh thu hút sự chú ý của nó khi vừa mới bước vào quán. Một dáng người hình hạc, trạc tuổi trung niên, mái tóc rẽ ngôi, đôi mắt như hõm sâu hơn với đôi gò má hóp lại, khoác lên người một chiếc áo sơ mi màu nâu của đất nung và chiếc quần màu bạc của khói trời. Giản dị.

Anh làm nó chú ý hơn khi bắt gặp ở anh một cái cúi đầu sau một câu hỏi ngồi cùng bàn lịch sự. Giật mình. Nó phát hiện ra anh không phải thuộc tuýp người của thời đại này; những con người luôn bọc lấy cho mình một sự tự tin và đề phòng thái quá như một con nhím xù lông trước mọi thứ để bảo vệ mình khi cảm giác xung quanh luôn có một mối đe doạ trực chờ; anh thuộc tuýp người của “lối xưa xe ngựa hồn thu thảo”.

Anh không nói tiếng Bắc nhưng thật lòng nó không tìm đâu ra được câu nào phù hợp hơn để miêu tả về thời anh sống. Một thuở Sài Gòn xưa. Một thuở của những con người lịch thiệp trong cái nhìn từ tác phong đến ăn mặc, chào hỏi nhau qua những cái gật đầu và bày tỏ sự sẻ chia qua những hành động chừng mực và thực tâm.

Nó ngồi thừ ra, bữa sáng nhạt dần vì hổ thẹn khi nghĩ đến cái đánh giá ban đầu về cảm tính của căn bệnh nghề nghiệp mang theo. Rụt rè là đánh giá ban đầu nó dành cho anh khi rẽ lối bước vào. Giờ đây, cảm giác xấu hổ khi phát hiện đấy không phải là rụt rè, đấy là tính cách con người của nếp cũ, e dè và từ tốn.

Sài gòn là vậy. Sài Gòn luôn có những sự hấp dẫn của riêng mình khi được khám phá.

Nó không thể ngồi đấy quá lâu để bắt chuyện với anh ở một quán đông người. Thiếu chổ. Cho những người đến sau. Người đến và người đi. Vội vàng. Sự im lặng làm lỡ làng cho hai thời đại gặp nhau chuyện trò.

Sài Gòn. Cuối tuần. Lang thang trên con đường đã biến đổi tên qua nhiều khúc ngoặt của lịch sử. Từ Chasseloup Laubat, đổi sang Hồng Thập Tự rồi đang ở lại với tên gọi Nguyễn Thị Minh Khai. Nắng chéo qua vai, xuống đường làm bóng rơi xiêu vẹo.

Nó ghé vào một quán cafe nằm trên mặt tiền đường, không cổ hoài mà hiện đại qua khung thép lấy kính làm vật liệu chủ đạo.

Thật ra, không phải tự dưng mà nó ghé vào quán vì thiết kế hiện đại hay sang trọng theo một quan điểm chủ quan thiết kế tạo hình cho những ai bước vào sẽ thấy đẳng cấp mình nâng lên một bậc; mà là vì qua lớp kính đó nó thấy được một hình ảnh làm nó phải hiếu kỳ.

Nó tiến thẳng đến chiếc bàn nhìn ra mặt đường. Ngồi cạnh. Người đàn ông đã ở tuổi lão niên, đầu điểm hoa râm, tóc rẽ ngôi và xếp nếp gọn gang, trán giăng vài vết chân chim, đôi mắt lõm sâu trong chiếc áo ca rô đóng thùng gọn gàng ngồi bên ly café thả khói bay nhìn ra mặt đường, bên cạnh một tờ báo được xếp gọn gàng như chờ lật lại trang trong xem còn sót một tin nào đấy lướt qua tiêu đề chưa đọc hết nội dung như người Sài Gòn của thời đại hôm nay đi qua nhiều điểm chỉ nhớ đến bảng hiệu, chưa kịp ghi nhớ đã vội quên không buồn tìm hiểu chủ nhân muốn để lại gì sau cái tên vừa đặt cho góc nhỏ của nghiệp mình!?

Một ngày bắt gặp hai hình ảnh. Một Sài Gòn của thuở xưa. Những con người tóc rẽ ngôi, áo đóng thùng gọn gàng, ngồi dọc những bàn ghế những quán nước ngoài đường, nhâm nhi một ly café, thưởng thức những tin tức trong ngày để hân hoan đoạn một buổi sáng sang. Nhẹ nhàng và háo hức. Lịch lãm và tri thức.

Tự dưng. Nó thèm thuồng. Gán ghép mình vào khung cảnh xưa cường điệu.  

 ( Ảnh: Internet)

***

[Story] BƯỚC NHẢY SÀI GÒN

Hãy nhảy cùng anh một điệu nhé!

Ông đưa bàn tay nhăn nhúm ra hướng về phía bà với một nụ cười trẻ nhất. Lòng bàn tay mở ra, dáng người hơi ngả về phía trước, trong bộ độ mà ông đã phải liệt kê từng chi tiết cho thợ may một cách tỉ mỉ.

Bà đưa bàn tay mình đón lấy bàn tay ông, bàn tay còn lại nắm một góc váy nhẹ nhàng như một tiểu thư đáp lễ trước lời mời, có bàn chân khẽ rung cho một động tác khép góc vừa phải.

Hai dáng người dưới ánh đèn dạ đêm mờ ảo với những bước nhãy hanh hao, rượt đuổi theo giai điệu mệt nhoài. Có tiếng thở phì phò trong mỗi bước chân qua, dáng người phụ nữ phút chốc lã lướt cùng bóng rọi trên sàn và thấy đâu đó có người đắm chìm nhìn bà lạc vũ điệu ở một bản tango. Người đã sang ngang mừng vội về một cuộc tình đã đi qua nhiều sương gió.

…

Nhớ lại bóng của người đàn ông không ôm được người phụ nữ mình yêu trên giường, chỉ ôm trong những bước nhảy.

Trong một điệu tango gọi tình với những bước nhảy và vòng tay ôm. Dứt khoát. Ông không phải loại đàn ông lừa tình, dù không nhìn vào mắt ông nhưng những bước ông dìu dắt bà đi đầy tình thì không có gì là giả dối. Ẩn trong đấy là tất cả những gì khát khao cháy bỏng vì một cuộc sống ngăn sông cấm chợ và những nợ đời khác nhau vai vế.

            Người ta chỉ xem ông là một vũ công rẻ mạt, kiếm chác ở các vũ trường qua vài đồng tiền boa của những mệnh phu nhân, nói nặng hơn thì là bám váy đàn bà.

            Người ta chỉ xem bà là vũ nữ trong những cuộc vui, con điếm để làm tình và là vợ lẻ của một tên tướng gặp thời giữa đất Sài phố. Nhiêu đấy thôi cũng khiến người xung quanh cảm thấy bà khó gần, không thể gần dù rằng bà chẳng biết mình là gì.

Nhưng với ông, bà trở nên vô giá hơn bất kỳ người phụ nữ nào từng qua tay ông với các bước nhảy và những tiếng nói cười giả tạo biến mất cho những giai điệu lên ngôi. Cứ thế thôi, bà biết chắc chắn rằng từng người phụ nữ đã từng nhảy với ông sẽ lần lượt đi vào trong giấc ngủ với ông mộng mị về một điều gì đấy không thành.

Trong giấc mộng đó, gã đàn ông mặc chiếc áo sơ mi trắng với đôi giày bóng lộng và mái tóc láng cóng đứng ở một góc sàn nhảy nhìn về phía họ. Mĩm cười. Gã đàn ông ấy từng bước chậm rãi tiến đến khi bắt gặp nụ cười đáp lại. Dịu dàng. Người phụ nữ thấy mình được nâng niu, bay bổng với những vũ điệu. Lã lướt. Mồ hôi ướt đẫm. Hứng tình. Vũ điệu thay đổi trên sàn mây mưa.

Nhớ lại bóng của người phụ nữ hàng đêm làm tình trong giấc mộng

Với ông, bà là một thứ gì đó vô giá.

Với hắn; tên râu quặm với dáng hình của một tên việt gian trong chiếc áo kết đầy những ngôi sao đứng vào hàng ngũ trí thức như một kẻ sành đời, sành điệu hay sành tất cả đến đáng khinh, bà là một con tình nhân lộng lẫy trong những buổi tiệc rượu thịt ê hề có những quý ông, quý ngài ở tại các vũ trường Aristo, Olympic, Queen Bee, Barcara, Paramouth…

Với gái, ông thấy bà tự nhận mình còn thua cả gái, gọi đỹ lại là sang khi những lúc hắn – tên râu quặm say xỉn, hắn đẩy bà ra giữa sàn nhảy vài bước rồi bỏ bà đứng trơ vơ hay sang tay với bất kỳ tên vũ công vô danh nào đấy mua vui. Nhưng với ông, bà là một thứ vô giá trong khắc khoải và nồng say, ẩm ướt một thân khiếp phiêu du.

…

Những bước chân khập khiễng sẽ không nói lên được điều gì. Một vòng tay ôm lại nói lên được khá nhiều điều về tính cách của người đối diện. Khinh bỉ, miệt thị hay chỉ là những kẻ phố phường hênh hoang ngồi với nhau cho đủ bọn dưới ánh đèn mờ.

Một điệu jive trêu tình nồng cháy với những cảm xúc thăng hoa. Tất cả những âm thanh ầm đùng súng đạn, tiếng người hốt hoảng khi pháo binh và tin dữ Sài gòn sắp mất như biến mất, chỉ còn những nội lực bộc phát và phát tiết hết những gì năng lượng dư thừa trong cơ thể để từ đó hình thành một điệu nhảy với những người thân yêu chung quanh cho một phút chóng đầy những trãi nghiệm.

Hắn – tên râu quặm đang hốt hoảng trốn chạy khỏi Sài Gòn, chẳng để tâm đến việc bà bỏ đi đâu. Lạc lối. Bà đến với Queen Bee tìm chút hơi men, thấy khói toả ở một góc quầy bar, có dáng người quen thuộc đang điềm tỉnh chờ đón khoảnh khắc giao thời. Trên sàn nhảy ai cũng như ai, chỉ có những bước nhảy tà đưa. Khác biệt. Sàn chỉ còn có hai bóng người hoà quyện nhau. Đó là điệu nhảy cuối cùng trước khi bà bỏ lại Sài Gòn.  

Nhảy là một nghệ thuật. Người nhảy là một nghệ nhân. Để biết anh ta có phải là một gã lưu manh hay là một tình nhân giỏi, hãy nói anh ta nhảy với bạn một bản nhạc.

Gần bốn mươi năm. Đó là triết lý về cuộc sống bà rút ra được. Gần bốn mươi năm không tìm được cho mình một bạn nhảy, bà quyết định quay trở về nơi đã từng ra đi.

Sài Gòn. Thay đổi. Đất nước. Đổi thay. Hỏi anh tài xế chở bà đến vũ trường nổi tiếng nhất Sài Gòn chỉ nhận cái lắc đầu và ánh mắt ngạc nhiên vì chưa từng nghe đến tên. Hỏi thăm. Bạn bè ông chẳng còn được mấy ai sau những ngày bom rơi, đạn lạc. Kẻ phiêu dạt, người nổi trôi. Bà vẫn quyết định trở về trong những ký ức cũ. Lần tìm.

Thấy lối vào không còn như xưa, đã xập xề đến tồi tàn, vũ trường đã sang tên, đổi chủ, thay cả công năng sử dụng. Một lớp dạy nhảy thay thế với một quầy bar khác biệt tất cả các sàn dạy nhảy khác ở trong một con hẻm của Sài thành.

Chợt.

Thấy bóng người năm cũ, tóc dài nhuộm khói trắng cột sau đầu như có lời thề không cắt tóc vậy và khói vẫn bay khi tấm lưng không còn thẳng nữa đang quay về phía bà. Run rẫy.

Hãy nhảy cùng anh một điệu nhé!

Ông đưa bàn tay nhăn nhúm ra hướng về phía bà với một nụ cười trẻ nhất. Lòng bàn tay mở ra, dáng người hơi ngả về phía trước, trong bộ độ mà ông đã phải liệt kê từng chi tiết một cho thợ may.

Mắt nhoà.

Trong một điệu rumba gợi tình. Đung đưa. Ông đưa bà trở về lại với thiên thai, cảm giác của ngày xưa quay trở lại. Mệt nhoài. Ông cởi chiếc áo bà ra, đưa bàn tay lướt qua làn da đã nhăn nheo vì thời gian, bầu ngực không còn căng cứng như trước nữa. Bà cởi chiếc áo ông ra, đưa bàn tay lướt qua khuôn ngực không còn căng tràn sức trẻ, chỉ thấy những mãng thịt dồn ứ vì thời gian. Ông ôm bà. Trần truồng. Giữa sàn nhảy không còn mộng mị. Tiếng thở của ông từng bước, từng bước hối hả rồi lùi dần lặng im.  

…

Sài Gòn buổi sáng không có bình minh đưa tin có một cụ ông và cụ bà nằm chết trên sàn nhảy trong tư thế khoả thân. Miệng cười. Khó hiểu.

( Ảnh: Sưu Tầm)

***

Shall We Dance—Just One Last Dance?

He extended his wrinkled hand toward her with the youngest smile he'd worn in decades. His palm opened wide, his body leaning slightly forward, dressed in the suit he had once meticulously described to a tailor, detail by aching detail.

She lifted her hand to take his, the other gently clutching a corner of her dress like a lady answering an invitation—poised, graceful, with her foot slightly twitching to adjust the angle of her stance.

Under the dim ballroom light of a weary evening, two fading silhouettes danced with frail, staggering steps, chasing after a melody as exhausted as time itself. Each step came with a gasp. For a moment, the woman seemed to glide with her own shadow on the floor, swept away in a tango that recalled someone once watching her, lost in her rhythm—a love that had weathered too many storms.

…

He remembered the man he used to be—the one who couldn’t hold the woman he loved in bed, only in a dance.

In a tango of longing, every turn and embrace was precise. He wasn't the kind of man who made love with lies. Though she never looked into his eyes, she could feel every guided step—honest, burning, real. Beneath it all was a hunger, a yearning born from a life split by war, torn by debts neither chose to owe.

To others, he was just a cheap gigolo—a dancer scraping tips from lonely wives in Saigon nightclubs, clinging to the hems of their dresses.

To others, she was just a dancer-for-hire, a mistress to some rising military man—good for sex, bad for company. And that alone was enough for people to deem her untouchable. She never knew who she was anymore.

But to him, she was worth more than all the women who’d ever danced in his arms, their empty laughs replaced now by the music alone.

He knew the women who had once danced with him would fall asleep tonight, haunted by something that never happened.

In their dream, a man in a white shirt and polished shoes, hair slick and smooth, stood at the edge of the dance floor, watching them. Smiling. He would approach slowly, his smile returned gently. She would feel cherished, floating through movement. Sensual. Drenched in sweat. Aroused. The dance floor transformed into a storm of bodies and breath.

He remembered the woman who made love to him only in dreams.

To him, she was everything.

To him—the mustached traitor draped in a uniform starched with fake rank, polished like a cheap intellectual—she was merely a glamorous mistress at the endless feasts of the elite. Those places: Aristo, Olympic, Queen Bee, Barcara, Paramount...

To the girls, she was even less—beneath them, even. “Whore” sounded like a compliment when that mustached man, drunk and bitter, shoved her onto the dance floor, abandoning her to some nameless dancer bought for fun.

But to him, she was priceless—a trembling, sweat-soaked dream wrapped in rhythm and regret.

…

Wobbly steps say nothing. But a single embrace reveals everything: contempt, mockery, or merely the tired posturing of street-smart men under dim lights.

A jive—burning, teasing, wild with feeling.

The roar of war, the panic of artillery, the rumor that Saigon was falling—all faded. Only motion remained, unleashed, pure, letting go of every last ounce of life, channeling it into the dance. A final defiance.

The mustached man? He was fleeing, terrified. Never asked where she’d gone.

Lost.

She found herself at Queen Bee, seeking a sip of liquor. From behind the haze of smoke at the bar, a familiar silhouette waited, calmly, as if time had circled back.

On the floor, no one stood out. Just two bodies, moving. Only two remained. This would be their final dance before she left Saigon forever.

Dance is art. The dancer, an artist.

To know if a man is a scoundrel or a true lover—ask him to dance.

Forty years. That was the philosophy she carried.

Forty years without a partner.

She returned to where she once belonged.

Saigon. Changed. The nation, changed.

The taxi driver blinked at her request for the city's most famous dance hall. Never heard of it. Friends of his—gone or scattered since the bombs.

She wandered.

Found the old alley. The venue—shabby now, renamed, repurposed. Once a ballroom, now a dance studio with a modest bar.

And then—

A figure.

Long silver hair tied behind his head as if bound by an unspoken vow. His back hunched, but steady. Smoke still rising.

Her hands trembled.

“Shall we dance—just one last dance?”

He extended his wrinkled hand toward her with the youngest smile he’d worn in decades. His palm opened wide, his body leaning slightly forward, dressed in the same suit he once described stitch by stitch.

Tears blurred her eyes.

To the rhythm of a sensual rumba, they swayed.

He undressed her. His hand ran across her wrinkled skin, her breasts no longer full.

She undressed him. Her hand met flesh long past its prime.

They embraced. Naked.

On a floor no longer bathed in illusions.

Each of his breaths—rushed, then softer, then silent.

…

The morning in Saigon brought no headlines.

Only a strange report:
An old man and an old woman were found dead, naked, smiling—on a dance floor.

Unexplainable.