[Đời Sales] Từ tâm dịch - Kẻ đưa đò thuê

Người sales như một kẻ đưa đò; có khách cần qua và có người đợi khách ở bên sông. 

Chờ đợi ở một bến sông; người bán hàng phải tự ngồi đó để đong đưa con đò, chiếc đò đưa to nhỏ thế nào phụ thuộc vào công ty gửi cho và phần bản thân người bán hàng o bế. O bế sao cho một chiếc đò, sang theo dòng, hèn theo lúc, đưa người khách qua sông trong cái ngóng trông của chủ đò xem bao giờ đò có khách qua sông. 

Người bán hàng không phải là chủ một con đò, chẳng bao giờ là người ra quyết định cuối cùng, chỉ biết được là cứ thế như thoi đưa theo những gì người chủ đò mong muốn, nên nhiều khi lỡ lời hứa hẹn với khách sang sông. 

Khách đi, đò ở lại, kẻ đưa đò lỡ dở với lời hứa chẳng thế định mong, mắc kẹt với chủ đò trong sự đề phòng cho một người khách tiếp theo. Vậy nên, người bán hàng thôi đừng hứa hẹn, bởi như nói lúc đầu chúng ta chẳng phải người quyết định cuối cùng.   

Tôi từng ví von như thế. Trong mấy cuộc sẻ chia ban đầu cho mấy kẻ lần đầu gặp gỡ, tình cờ hay mơ mộng về một giấc mơ sales (bán hàng). 

Hấp lực lấp lánh ánh hào quang, khiến người khác phải ngưỡng mộ với ánh nhìn của con ngươi đang mở to nhất có thể từ vóc dáng bề ngoài đến tác phong của người bán hàng dù trong mỗi cuộc chơi, chuyện trò luôn là người nổi bật.

Vì đấy là những thứ cơ bản cần có, người bán hàng cần có để ở lại trong mắt tất cả mọi người, ít ra là với khách hàng để rồi trong ngổn ngang già, non đoán bắt hình dong đó, người bán hàng muốn lưu giữ lại một hình ảnh trong tâm trí của một kẻ muốn quên mình.

Toyota khoác lên đồng phục cho nhân viên, ở những năm đầu của thập niên 2010, trang phục đó là áo trắng, quần (váy cho nữ) màu đen hoặc xanh đen; khoác thêm chiếc áo vest bên ngoài vào làm tăng thêm sự chỉnh chu, hớp hồn khách đến ở buổi ban đầu. 

Sức mạnh của đồng phục được dịp thể hiện; sức mạnh của thương hiệu thể hiện từ logo Toyota trên ngực áo hay những huy hiệu được cài lên làm gia tăng sức mạnh của đồng phục như công cụ để trang bị cho người bán hàng, sẵn sàng cho một món hàng giá trị là chiếc xe. Chiếc xe là một tài sản ở thời điểm này.  

Sự hài hước làm lấp lánh một con người. Tôi chưa gặp người bán hàng nào thiếu sự hài hước, thậm chí có người gần như là một năng khiếu.

Tôi là gã nói nhiều, nhưng khi tham gia với những người bán hàng, thường tôi chỉ ngồi nghe và cười, bởi năng khiếu hài hước của họ là vượt bậc. Tôi không có cơ hội để có thể “chêm” vào một vài từ hoặc một vài câu để thấy bớt lẻ loi trong mấy câu chuyện ngồi cùng.

“Hẹn chiều nay mà sao… không thấy lên” Câu hát trong bài “chuyện hẹn hò” của nhạc sĩ Trần Thiện Thanh đã được “chế” lại. Đó là khoảnh khắc của việc đợi của người bán hàng với một cái hẹn của khách sẽ nói rằng ghé đến showroom xem xe và chờ mãi không thấy.

“Tôi xin người cứ gian dối, nhưng xin người hãy …trả tiền cho tôi”. Người đàn ông phốp pháp dùng câu hát để…đòi tiền bạn đồng nghiệp, chẳng ai có thể giận vì làm mất mặt trước đám đông. Tôi nghĩ đến nhạc sĩ Duy Quang cũng phải bật cười vì không thể nào tưởng tượng một ngày khúc hát mình được hát lại trong tình cảnh này. Trái ngang. 

Tôi nhớ anh - Nguyễn Thế Vỹ. Tôi nhớ người đàn ông hào sảng của một Toyota Hùng Vương những năm đầu thập niên 2010 đó. Tôi thích lẽo đẽo tham gia những nơi anh đến trong buổi cafe hay buổi nhậu, chỉ để ngồi nghe rồi cười, chỉ đấy thấy rồi học…học cách hào sảng trong anh. Chất bán hàng thể hiện rõ nhất ở năng khiếu hài hước là đây.

Tôi nhớ anh - Nguyễn Thế Vỹ. Tôi viết ra vì sợ rằng thời gian bào mòn trí nhớ, sợ mình cư xử như một khách qua sông, chỉ lụy đò một lúc, rồi đi, chẳng nhờ gì…dù là một cái tên.

Học tôn trọng là thử thách của người bán hàng. Thật lòng đi ra từ trong nhận thức không dễ dàng, bởi áp lực của kẻ đi sang đò và người cho mượn một chiếc đó để chở thuê.

Thằng nhóc với vóc dáng cao, gương mặt sáng và đang chuyển màu sang sắc đỏ, mắt xuất hiện những đường chỉ đỏ tiến vào căn phòng, đâu đó như báo hiệu tuyến lệ bị ngăn chặn giữa chừng, giọng run run hỏi: có cần thiết phải vậy không anh, chẳng ai, chẳng ai…

Tôn trọng mình! Tôi tiếp lời. Vốn dĩ đã quá quen với những ngày đầu như thế, những ức chế vẫn chưa nhạt phai, những bế tắc vẫn còn lẩn quẩn đâu đây ở cảm giác ban đầu ấy nên câu chuyện của những mái đầu trẻ không còn là chuyện lạ với tôi. 

Sự tôn trọng dành cho người bán hàng là hiếm, đó là sự thật cay đắng dù nói như thế nào đi nữa. Sự cay đắng thể hiện từ trong cả ngôn từ đôi khi đến cả hành động. Tôi dị ứng khi phải nghe từ “đám, bọn, tụi” …rồi gắn chữ sales nghe khinh miệt, ít nhiều, chỉnh vài người quen nhưng dần nhận ra thói quen đó đã ăn sâu, khó thể bào mòn, thay thế.  

Như một tấm mề đay có hai mặt, sự tôn trọng phải đến từ hai phía. 

Tôi bắt đầu ngăn dòng cảm xúc trẻ lại với những thứ chưa từng gặp, với những việc chưa từng nghĩ sẽ xảy ra với mình…như vậy. Thấy vị chua chát làm tê đầu lưỡi khiến môi run không thể nói hết trọn lời. 

Tôi chưa đủ già để dạy đời một đứa trẻ kém chưa đủ chục. Tôi chưa đủ chín để nói về những triết lý thâm sâu; đại để: muốn người khác tôn trọng mình, mình phải tôn trọng họ trước đã.

Khó quá bỏ qua. Tôi dặn lòng trong cái ráng chiều đang không thể len lỏi trong căn phòng của chúng tôi ở một góc Bitexco tầng 12 khi đó, nơi trụ sở của văn phòng tài chính Toyota thay đổi từ Nguyễn Thị Minh Khai dời về.  

Thằng nhóc cần giải pháp. Đó là thứ quan trọng lúc này chứ không phải là triết lý thâm sâu, người bán hàng chỉ cần thứ gì đó đơn giản và tức thì. Tôi cho giải pháp, nhưng lưu ý cân nhắc thời điểm, hay chính xác hơn là tâm trạng. Sự cân bằng trong tâm trạng, hay nói chính xác hơn là cảm xúc. Tôi chia sẻ rằng sẽ tốt hơn khi thằng nhóc không phải giải quyết với tâm trạng thế này. Đâu đó, kêu gọi quay lại với vị trí mình chọn – kẻ đưa đò. Tôi cần một sự bình tĩnh từ thằng nhóc, bắt đầu tiếp công việc đó.

Việc cần làm không phải là buông bỏ, điều này hơn ai hết là tối kỵ với người bán hàng. Họ có rất nhiều lý do để cố gắng. Điều đó không nằm hẳn hoàn toàn ở chỉ tiêu, thứ chỉ có đi lên mà không bao giờ đi xuống. Chưa kể ở đằng sau là cả cơm, áo, gạo, tiền; người bán hàng hiểu giá trị của đồng tiền hơn tất thảy. 

Thằng nhóc nhíu mài, lắng nghe, im lặng, mắt thỉnh thoảng thả về một khoảng không.

Tôi cho em một lý do nữa: Nghĩ đến sales (tôi muốn nói đến nhân viên bán xe của đại lý) và khách hàng, hãy tiếp tục vì họ nữa chứ không chỉ riêng em. Những con người xứng đáng để qua gặp kẻ ở bên sông - quá xa để nhìn thấy, quá mờ để có thể nhận ra dáng hình của kẻ sắp qua sông; chỉ có những kẻ như tôi và thằng nhóc may mắn có được điều đó thì việc còn lại là phải cố gắng vững tay chèo để lèo lái con đò đưa khách qua sông. Thuận dòng; không nghịch nước, khéo chòng chành nửa đường làm lỡ khách qua sông. Đủ gần để nhìn thấy, đủ rõ để làm cùng từ người chờ ở bên sông.

Thế thôi là đủ rồi!

Thế thôi là tôn trọng!

Thế rồi ở một hôm nào đấy, khách qua sông tìm đường quay trở lại, đứng ở đầu bên ấy, cất tiếng to vang gọi đúng tên chứ không còn hai chữ: đò ơi!

(P/s: (1)Viết từ một độ Sài Gòn bắt đầu giận lẫy với những cơn say nắng giữa ngày để chiều về lất phất ngắm mưa bay rồi đêm về nặng hạt ngập khắp một ngỏ quanh. (2) Thằng nhóc mà tôi nói và tự hào vì sau khi luân chuyển sang bộ phận phê duyệt và làm việc ngon lành với những ý tưởng cải tiến liên tục - Ưng Thanh Phú)

[Đời Sales] Hino

Món bún xào Singapore với lớp cháy vàng rượm như một buổi hừng đông, sự khác biệt đến từ việc sử dụng chiếc chảo gang là một trong những bí quyết của quán ăn nổi tiếng hơn mấy chục năm nơi xứ Dừa này, nó được anh phục vụ làm việc cũng từng ấy năm chai sẻ với nụ cười nở trên gương mặt tròn phúc hậu và làn da ram nắng, trong lời anh kể pha lẫn sự tự hào và thách thức như muốn khẳng định một bí quyết làm nghề: sự am hiểu là điều quyết định, những gì vốn dĩ là của mình sẽ là của mình một khi đã am hiểu. Nó quay sang nói với anh Q – đại diện của nhà máy Hino tại Việt Nam là người bạn đi cùng: nó thích mây trời lang bạt gió để gặp gỡ những dị nhân như vầy, bởi khi gặp được những con người như vậy nó thấy mình học được những điều hay và nhắc nhở mình vẫn còn nhỏ bé lắm giữa cuộc sống này.

Nó được anh – một trong những người đầu tư trở thành đại lý của Hino – mời một buổi cơm trưa như sự hào sảng của người miền Tây và sau khi tìm kiếm lời khuyên về sự khác biệt giữa Toyota và Huyndai – một trong những cơ ngơi còn lại của anh nơi này. Anh gần như có tất cả chỉ thiếu người, chắc có lẽ vì vậy mà nó nằm trong danh sách anh đùa vui nói về làm.

Lời khuyên là thứ nó ngại ngần cho một ai đó, bởi bản thân nghĩ rằng phải lượng được sức nặng của lời khuyên trước khi gửi đến một ai và trách nhiệm trước lời khuyên đưa ra. Một đứa trẻ sống lâu như nó, với những trãi nghiệm của cuộc đời và bắt đầu xuất hiện những nổi nhớ - nghĩa là đã già, ít nhiều có thể đưa ra lời khuyên nhưng nó thường hay tiết kiệm và qui về có qua, có lại như một kiểu bán mua chẳng phải nợ nần như kiểu thành bại bởi tự mỗi con người quyết định.

Anh lớn hơn nó 11 tuổi với gương mặt rặt miền Tây Nam Bộ pha màu sương khói, già hơn so với tuổi của mình, ngồi cười khì khi nghe câu hỏi đầu tiên nó hỏi lính của anh – người đã làm việc cùng anh hơn mười lăm năm có lẻ, lẩn tránh câu hỏi của nó vì sao theo anh lâu vậy. Anh cười vì câu hỏi ấy quá trực tiếp.

Nó được anh – một trong những người đầu tư trở thành đại lý của Huyndai – mời tham quan một vòng showroom sau ngồi làm cạn ly café sữa đá ở showroom Hino bên cạnh. Sống qua lâu dưới mái nhà của Toyota, sự tò mò về một trong những đối thủ hiện tại của gã khổng lồ đã thôi thúc nó gật đầu. Trong suốt buổi chuyện trò giữa không gian nổi bật tông màu nâu đất ấy chỉ xoay quanh một chiếc bàn, chiếc bàn của vợ chồng anh mua bổ sung vào đặt ở giữa showroom; buổi đấy nói về sang & tiện như một ví dụ rõ ràng về sự khác biệt trong quan điểm kinh doanh của hai gã Toyota và Huyndai.

Nói về gã khổng lồ Toyota, nó bắt đầu đặt chân vào một địa hạt mới của gã và may mắn gặp anh trên mãnh đất này. Mãnh đất này thôi thúc nó hoài niệm (chắc sống lâu nên hay nhớ) về sự bắt đầu ở gã khổng lồ Toyota với thời gian cách biệt ngót nghét gần mười hai năm. Điều gì đó trùng hợp gần như định mệnh.

Nó – một đứa nhóc của thanh xuân vừa rộ, mang theo sự ngông cuồng và dửng dưng đến với gã khổng lồ; đứng trước sóng nước mênh mông nên ngã ba sông giao tiếp của sông và biển ngày đó như đứng trước chọn lựa của đời mình trong lúc anh đứng ở đằng sau thả khói bay cho một quãng nghĩ sau khi ghé nhà khác hàng rồi ngược lại Sài Gòn của một ngày tiếp giáp năm cũ, mới. Chuyện trò về một cây cầu vẫn chưa xong.

Cầu xây xong đã lâu, chiếc cầu Rạch Miễu với hai làn xe chạy. Đứng trên cầu phóng tầm mắt xuống như ngút ngàn và đầy những mái nhà bè nuôi cá trên sông trôi ra xa hơn nữa cuộc sống bon chen này. Giờ đã là câu chuyện của hơn mười năm sau, thời gian đúng như tên bắn. Thằng nhóc ngông cuồng và dửng dưng của ngày nào giờ như một Chí Phèo ăn vạ, dù cả cái làng Vũ Đại ngày nay đã không còn, mà có còn thì cũng chẳng ai nợ nần gì nó cả.

Nó hạ kính, cảm ơn anh sau khi đã dẫn xe ra lại đường lớn để trở lại Sài Gòn sau buổi ăn trưa. Nó lấy sổ tay ra viết lại mấy dòng trong nhật ký ngày, giờ chẳng hiểu có phải vì bỏ thuốc quá lâu nên đăm ra thèm. Thèm một cảm giác muốn trở lại đứng ở đầu sóng ngọn gió, thả khói bay lên từ giửa dòng ngã ba đó, nơi tiếp giáp của biển và sông.