[Sách] Phù thuật và tín ngưỡng An Nam - Paul Giran

Một quyển sách ghi chép tỉ mỉ; trong kiến thức tích lũy từ truyền dạy của một người Việt, nó nhận ra sự ghi chép của người Pháp - ở đây là Paul Giran về phù thuật và tín ngưỡng đầy chi tiết, đặc biệt là của phương Bắc hay chính xác hơn là đàng Ngoài. 

Khái niệm siêu hình, pháp thuật và tôn giáo; ba phạm vi nghiên cứu của tác giả để dẫn dắt người đọc tìm hiểu về một nền văn hóa của An Nam

"Tất cả những khái niệm nguyên thủy, như chính con người nguyên thủy vậy, trộn lẫn vào nhau đến độ rất khó phân biệt chúng, tách bạch chúng...

Một khi đã chấp nhận nguyên lý về tính khả quy, chí ít là một phần, của khái niệm thời gian và không gian, hãy thừa nhân rằng phướng thức của người An Nam, mà theo đó các đơn vị thời gian được phân bổ theo phương hướng, không phải là không logic"

Bởi vì

"Toàn bộ nền triết học An Nam được thấm nhuần những nguyên lý theo thuyết tự nhiên; chính từ tự nhiên và nhờ quan sát tự nhiên mà nền triết học này rút ra tất cả những khái niệm ấy."

Sự tác động của nền văn hóa Trung Hoa là rất rõ.

"Trật tự Tam phủ là sự phỏng theo cõi hạ giới, nhất là do Tam phủ cũng có hệ phẩm trật tỉ mỉ ngự kháp nơi. Mỗi vị thần đều có một cấp bậc trong những ngôi đền, các thần tượng được sắp đặt theo bậc cao thấp khác nhau đánh dấu vị thế và quyền năng tương ứng của mỗi người trong số họ"

Đồng thời, An Nam vẫn phát triển những nét riêng của mình. Hầu đồng là một trong những điều đó; sự nhập nhằng và đánh tráo khái niệm trong những người sống ở hiện tại về "đồng cô, cốt cậu" để nhằm thỏa mãn thể hiện phần trí trá, hoặc chỉ đơn thuần diễn tả để phục vụ cho mục đích tâm linh đi đến phần mê tín; khi diễn giải về cái chết hay cả việc thờ cúng danh nhân. 

"Tín ngưỡng này hầu như chỉ có phụ nữ độc quyền truyền giảng, giới thanh đồng hành nghề chủ yếu là nữ. Các nữ thanh đồng trong giới này gọi là bà đồng hoặc cô đồng. 

...

Số phận của người sống liên qua chặt chẽ tới số phận của người chết.

...

Theo thời gian, tục thờ cúng danh nhân đã biến chất khá sâu sắc đến nỗi đôi khi không còn nhận ra được nữa. "