“Trẻ con thì ngày càng yếu ớt, người già lại ngày càng khỏe mạnh. Đảo quốc này đã bị đảo ngược từ trong huyết quản.”
– Yoko Tawada, Chàng Chó
Nếu như có địa đàn và phản địa đàng; thì sẽ có một Yoko phản đề về một tích cũ để làm thành một câu chuyện mới, mang hơi thở của thời đại.
Khi đọc Chàng Chó (The Emissary), ta không bước vào một thế giới tận thế đầy tiếng nổ và đổ nát, mà lặng lẽ trượt vào một hiện thực đã quá tàn – nơi mọi thứ héo mòn, nhưng linh hồn vẫn ngoan cường sống tiếp, như thể chính nỗi mong manh lại là điều giữ con người ở lại với nhau.
Một Nhật Bản không còn là Nhật Bản
Tawada dựng nên một đất nước khép kín sau một thảm họa mơ hồ, không rõ là hạt nhân, sinh học, hay chính trị. Biên giới bị đóng chặt. Ngôn ngữ bị "thanh lọc." Hàng nhập khẩu là điều xa xỉ. Những đứa trẻ – thế hệ tương lai – thì yếu đuối đến mức không nhấc nổi chiếc cốc uống nước, còn người già thì sống thọ đến mức đáng sợ, như thể cái chết cũng đã bỏ quên họ.
“Chúng ta không còn xuất khẩu được gì, kể cả hy vọng.”
Với một hiện thực như thế, Chàng Chó không chọn cách gào thét hay biện minh. Nó chọn lặng thinh. Lặng thinh để cho từng câu văn thấm xuống như nước, đọng lại giữa những dòng chữ là một niềm xót xa rất Nhật – tĩnh tại, dịu dàng, nhưng cũng lạnh lẽo như buổi sáng có sương.
Tình thân trong hoang tàn: Ông và cháu
Câu chuyện xoay quanh cậu bé Yoshi, một đứa trẻ mong manh, gần như không thể tự đi lại, và ông Mumei – người ông bất khuất sống trong một thế giới đang rơi rụng. Tình yêu giữa hai người không bi lụy, không vĩ đại, chỉ là những chăm sóc âm thầm: dắt cháu đi dạo, chuẩn bị nước súp, dạy cháu cách chờ đợi ánh sáng buổi sáng lên từ biển.
“Khi một đứa trẻ yếu đuối đến mức không thể tự buộc dây giày, ta học được một loại tình yêu không cần điều kiện: không vì thành tích, không vì hy vọng.”
Chính trong mối quan hệ ấy, cuốn sách trở thành một bản nhạc dịu nhẹ về sự kiên nhẫn – thứ duy nhất còn lại khi mọi cơ chế lớn lao sụp đổ.
Điều thú vị là Yoko Tawada, một nhà văn sống giữa hai ngôn ngữ (Nhật và Đức), không chỉ kể chuyện bằng ngôn ngữ, mà còn kể về ngôn ngữ. Trong Chàng Chó, ngôn ngữ bị kiểm soát, từ vựng dần bị loại bỏ, những từ ngoại lai không còn được sử dụng. Một thế hệ nói ít lại, hiểu chậm hơn, và mất khả năng diễn đạt cảm xúc phức tạp.
“Cái đẹp đang biến mất khỏi từ điển – như thể người ta sợ rằng cái đẹp sẽ gợi lên điều gì đó không còn tồn tại.”
Với Tawada, mất ngôn ngữ cũng là mất một phần linh hồn – và đó có lẽ là sự tàn phá đáng sợ nhất trong tiểu thuyết này.
Tựa gốc tiếng Nhật là 「献灯使」(Kentukushi), nghĩa là “sứ giả mang đèn”, được chuyển sang tiếng Anh thành The Emissary. Nhưng bản tiếng Việt chọn cái tên giản dị hơn: Chàng Chó. Phải chăng Yoshi – đứa trẻ không thể lớn – chính là chú chó trung thành với một tương lai mà người lớn đã từ bỏ? Hay ông Mumei – với sự âm thầm kiên cường – mới là “chàng chó” canh giữ chút ánh sáng cuối cùng của nhân loại?
“Có những sinh vật không thể bảo vệ được ai, nhưng chính sự hiện diện của chúng đã cứu rỗi một ngày dài.”
Chàng Chó không phải là tiểu thuyết dành cho người vội. Nó cũng không cho bạn câu trả lời rõ ràng. Nhưng nó khiến ta dừng lại – để tự hỏi: nếu tương lai sụp đổ, ta sẽ làm gì với hiện tại? Và nếu con trẻ không thể đi, ta sẽ dắt chúng đến đâu?
“Thế giới này có thể rạn nứt, nhưng một cái nắm tay vẫn có thể là điểm tựa.”
***
"Children are getting weaker and weaker, the elderly are getting stronger and stronger. This island nation has been turned upside down from within its bloodstream."
– Yoko Tawada, The Emissary
If there is a paradise and an anti-paradise; then there will be a Yoko counter-proposition about an old story to make a new story, with the breath of the times.
When reading The Emissary, we do not step into an apocalyptic world full of explosions and ruins, but quietly slip into a reality that is too desolate - where everything withers, but the soul still stubbornly lives on, as if it is the fragility that keeps people together.
A Japan that is no longer Japan
Tawada builds a closed country after a vague disaster, it is unclear whether it is nuclear, biological, or political. Borders are closed. Language is "purified." Imports are a luxury. The children - the future generation - are so weak that they cannot lift a glass of water, while the elderly live to a terrifying age, as if death has forgotten them.
"We can no longer export anything, including hope."
With such a reality, The Emissary does not choose to scream or justify. It chooses silence. Silence to let each sentence sink in like water, leaving between the lines a very Japanese sorrow - serene, gentle, but also as cold as a misty morning.
Family affection in the desolation: Grandfather and grandson
The story revolves around the boy Yoshi, a fragile child, almost unable to walk on his own, and Mr. Mumei - the indomitable grandfather living in a crumbling world. The love between the two is not tragic, not great, just silent care: taking his grandson for a walk, preparing soup, teaching him how to wait for the morning light to rise from the sea.
"When a child is so weak that they cannot tie their own shoelaces, we learn a kind of unconditional love: not for achievement, not for hope."
It is in that relationship that the book becomes a gentle melody about patience - the only thing left when all great mechanisms collapse.
What is interesting is that Yoko Tawada, a writer living between two languages (Japanese and German), not only tells stories with language, but also tells about language. In The Emissary, language is controlled, vocabulary is gradually eliminated, and foreign words are no longer used. A generation that speaks less, understands more slowly, and loses the ability to express complex emotions.
"Beauty is disappearing from the dictionary - as if people are afraid that beauty will evoke something that no longer exists."
For Tawada, losing language is also losing a part of the soul - and that is perhaps the most terrible devastation in this novel.
The original Japanese title is 「献灯使」(Kentukushi), meaning "the emissary who carries the lamp", translated into English as The Emissary. But the Vietnamese version chooses a simpler name: Chàng Chó. Is Yoshi - the child who cannot grow up - the loyal dog to a future that adults have abandoned? Or is Mr. Mumei - with his silent fortitude - the "chàng chó" guarding the last light of humanity?
"There are creatures that cannot protect anyone, but their very presence has saved a long day."
The Emissary is not a novel for the hurried. It also does not give you clear answers. But it makes us stop - to ask ourselves: if the future collapses, what will we do with the present? And if children cannot walk, where will we take them?
"This world may crack, but a handshake can still be a foothold."
