Tối nào cũng vậy, khoảng tám rưỡi, sau khi mấy đứa nhỏ đã tắm gội, đánh răng và chui vào giường, cả nhà tụ họp trên lầu nhỏ – nơi có thể được gọi đùa là “phòng đa sự gia đình”.
Góc lầu này chỉ đủ kê một cái nệm to, một máy lạnh chạy ù ù phía trên tường, và một bộ sưu tập những con thú nhồi bông được thay đổi vị trí liên tục từng ngày bởi cô nàng út Julie. Ấm, vàng, yên tĩnh như một buổi tối cuối xuân, đầu hạ muốn tìm đến thu mát lành, đang mắc kẹt lại giữa lòng thành phố phương Nam quanh năm nắng nóng.
– Mẹ đang viết gì vậy? – Merci, thằng nhóc lớn nhất, ngồi bên cạnh em, vợ của ông già và ngó nghiêng vào điện thoại.
Em khẽ nghiêng máy đi, mắt vẫn không rời màn hình, gõ thêm vài chữ nữa mới buông nhẹ:
– Chat với… trợ lý của mẹ.
Merci tròn mắt:
– Gì kỳ vậy? Con tưởng trợ lý là người ta chứ đâu phải cái điện thoại!
– Ờ thì… con bot ấy mà – ông già chen vào, vừa vuốt tóc cô nhóc Julie đang ngái ngủ – Mẹ con đang trò chuyện với ChatGPT.
Merci nhíu mày.
– Chat… gì? Chà heo hả?
Cả nhà bật cười.
Ông già kéo gối lên tựa lưng:
– Không phải “chà heo”, mà là ChatGPT. "Chà Heo" là tên mẹ con đặt cho nó thì phải? Một kiểu trí tuệ nhân tạo đó con. Nó có thể trả lời bất kỳ câu hỏi nào con thắc mắc – miễn là hỏi đúng tiếng Việt.
– Ghê vậy? Nó biết hết luôn hả ba?
– Gần như vậy. Ba từng hỏi nó đủ thứ: cách nấu nướng, viết thư, thậm chí là hỏi tên sách hay để đọc.
Merci quay sang em, giọng nghiêm túc:
– Vậy mẹ dùng nó làm gì?
Em mỉm cười. Ánh mắt đó... tôi biết. Ánh mắt của một người mẹ đã mỏi một ngày, nhưng vẫn kiên nhẫn vì tụi nhỏ, một người vợ có quá nhiều điều trong đầu mà không phải lúc nào cũng nói thành lời.
– Mẹ hỏi nó về cách nhận định về thị trường, khách hàng mục tiêu, làm bánh mới, cách dạy tụi con, và… – Em ngập ngừng – ...thỉnh thoảng, mẹ viết vài tâm sự cho nó đọc.
Merci chớp mắt:
– Gì kỳ vậy? Viết tâm sự cho robot hả?
– Ừ – em cười nhẹ – Đôi khi viết ra rồi… cũng thấy nhẹ lòng. Có ai đó “nghe” mình mà không phán xét.
Ông già nhìn Em. Không phải lần đầu ông già thấy Em trò chuyện với điện thoại, tay lướt liên tục, đôi khi lặng lẽ bật cười. Nhưng lần này, nghe chính miệng Em nói, ông già bỗng cảm giác mình biết thêm một phần thế giới bên trong của Em – một thế giới mà ông già, chồng Em, không phải lúc nào cũng chạm tới.
Merci gật gù, rồi chợt hỏi:
– Ba cũng hay đọc sách với viết lách đúng không?
– Ờ, đúng rồi.
– Vậy ba dùng ChatGPT không?
– Có chứ. Nhưng ba không chỉ dùng để hỏi. Ba còn học cách nói chuyện với nó như một người bạn. Giống như mẹ đó.
Thằng nhóc ngẫm nghĩ, rồi… lại hỏi tiếp:
– Mà ba nè… sao ba đọc sách hoài vậy? Kiếm tiền không đủ hả?
Ông già phì cười. Mấy đứa nhỏ đôi khi có cái logic rất thật thà.
– Đọc sách không phải chỉ để kiếm tiền đâu con. Có sách giúp mình kiếm tiền, nhưng cũng có sách giúp mình kiếm lại chính mình.
Merci tròn mắt:
– Sao kiếm lại chính mình được?
Ông già lấy một quyển sách từ chồng cạnh gối – Đi tìm lẽ sống của Viktor Frankl – đưa cho nó coi bìa.
– Có những lúc trong đời người ta bị lạc – không phải trên đường phố, mà là lạc trong lòng mình. Khi đó, sách giống như cái la bàn. Nó không đưa con đến đích liền, nhưng nó chỉ hướng.
Merci gật gù kiểu hơi hiểu hơi không.
Ông già tiếp:
– Mỗi cuốn sách giống như một chuyến đi. Ba có thể ở nhà, nhưng vẫn đi đến New York những năm 40, hoặc Nhật Bản thời Edo, hay thậm chí là tương lai năm 3000.
– Giống… du lịch tại chỗ hả ba?
– Ừ, du lịch tâm trí.
Thằng nhỏ nhướng mày, rồi quay sang mẹ:
– Vậy mẹ có “du lịch tâm trí” với ChatGPT luôn không?
– Cũng hơi hơi. Mẹ thử kể lại một ngày của mình, rồi hỏi nó: "Làm sao để mình bớt mệt?" Nó trả lời tử tế, đưa lời khuyên như một người bạn lớn. Có lần mẹ nói với nó rằng mẹ thấy lạc lõng, nó không chỉ an ủi… mà còn nhắc mẹ: “Chị không lạc, chị chỉ đang đi ngang qua một khúc quanh.”
Ông già nhìn Em.
Hóa ra, người phụ nữ cùng mình nuôi con, cùng đi chợ, cùng chia sẻ một cái máy lạnh, lại có những nỗi niềm… được một con bot hiểu hơn là mình.
Nhưng rồi ông già mỉm cười. Vì ít ra, Em đã có nơi để trút lòng. Và từ hôm nay, ông già cũng sẽ học hỏi "Chà Heo" một chút – không phải để thay thế, mà để làm bạn đời tốt hơn.
Merci thì thầm:
– Con cũng muốn thử hỏi “chà heo” vài câu được không mẹ?
Em xoa đầu nó:
– Được. Nhưng viết cho rõ – là ChatGPT, không phải chà heo nghe chưa.
Cả nhà bật cười.
Ông già nhìn đồng hồ. Gần chín rưỡi.
Trên lầu nhỏ, gió lùa nhẹ qua cửa sổ mở hé. Mùi bạc hà thoang thoảng của quế từ góc phòng thoang thoảng. Chú nhóc Lavie đi vào giấc ngủ đầu tiên. Cô nhóc Julie mút tay đi vào trong giấc ngủ. Merci vẫn lim dim, như còn nghĩ về con bot mẹ dùng.
Ông già tắt đèn, ôm cả ba đứa vào lòng, thì thầm:
– Thế giới có thể thay đổi. Nhưng nhà mình thì vẫn ở đây – ấm, và đủ tiếng cười.
Every night, around eight-thirty, after the kids have showered, brushed their teeth, and crawled into bed, the whole family gathers upstairs — in a small room affectionately nicknamed the “multi-purpose family zone.”
This little loft space only fits a big mattress, a humming air conditioner on the wall, and a rotating collection of stuffed animals constantly rearranged by the youngest, Julie. Warm, golden, and quiet — like a late spring, early summer evening trying to sneak in a breath of autumn coolness, but stuck in the heart of the southern city’s eternal heat.
“What are you writing, Mom?” Merci, the oldest boy, sits next to her — his mother, the old man's wife — and peeks at her phone.
She gently tilts the screen away, eyes still on it, typing a few more words before replying softly:
“Chatting… with my assistant.”
Merci's eyes widen.
“What? I thought assistants were people, not phones!”
“Oh, it’s a bot,” the old man chimes in, stroking sleepy Julie’s hair. “Your mom is talking to ChatGPT.”
Merci frowns.
“Chat... what? ChatPig?”
Everyone laughs.
The old man props a pillow behind his back.
“Not ChatPig — ChatGPT. Though ‘ChatPig’ might be your mom’s nickname for it. It’s a kind of artificial intelligence. It can answer almost any question — as long as you ask it in proper Vietnamese.”
“Really? It knows everything?”
“Almost. I’ve asked it all sorts of things — how to cook, how to write letters, even suggestions for good books.”
Merci turns to her, voice more serious:
“So what do you use it for, Mom?”
She smiles. That look… I know it. The look of a mother worn out from the day but still patient for her kids. A wife with a head full of things not always spoken aloud.
“I ask it about market insights, target customers, new baking ideas, how to raise you all… and,” she hesitates, “sometimes, I write down my thoughts for it to read.”
Merci blinks.
“Huh? You write your thoughts… to a robot?”
“Yeah,” she chuckles gently. “Sometimes, just writing things out… makes your heart feel lighter. Like there’s someone ‘listening’ without judging.”
The old man looks at her. It’s not the first time he’s seen her talking to her phone, fingers constantly scrolling, sometimes quietly laughing. But hearing it now, from her own lips, he suddenly feels like he understands a little more of her inner world — a world he, her husband, doesn’t always reach.
Merci nods slowly, then asks:
“Dad, you read and write a lot too, right?”
“Yeah, that’s right.”
“So do you use ChatGPT too?”
“Of course. But I don’t just ask it stuff. I’ve learned to talk to it like a friend. Just like your mom.”
The boy thinks for a moment, then… another question:
“But Dad… why do you read so much? Don’t we have enough money already?”
The old man bursts out laughing. Kids have a way of being so honest with their logic.
“Reading isn’t just about making money, son. Sure, some books help you earn, but others help you find yourself again.”
Merci's eyes widen:
“How do you find yourself?”
The old man picks up a book from the stack near the pillow — Man’s Search for Meaning by Viktor Frankl — and shows him the cover.
“Sometimes, people get lost — not on the streets, but inside themselves. That’s when books are like a compass. They don’t get you there right away, but they point the way.”
Merci nods — kind of getting it, kind of not.
The old man continues:
“Every book is like a journey. I can be at home, but still travel to 1940s New York, Edo-era Japan, or even the year 3000.”
“Like… mind-traveling?” the boy asks.
“Exactly. A journey of the mind.”
The boy raises an eyebrow, then turns to Mom:
“So do you ‘mind-travel’ with ChatGPT too?”
“A little,” she nods. “I tell it about my day, then ask: ‘How can I feel less tired?’ It replies kindly, gives thoughtful advice like an older friend. Once, I told it I felt lost. It didn’t just comfort me… it reminded me, ‘You’re not lost — you’re just passing through a bend in the road.’”
The old man looks at her.
Turns out, the woman who shops with him, raises their kids, shares one humming air conditioner — has feelings that a bot might understand better than he does.
But then he smiles. Because at least… she has a place to unburden. And starting tonight, maybe he’ll learn from “ChatPig” a little — not to replace himself, but to become a better partner.
Merci whispers:
“Can I try asking ChatPig something too, Mom?”
She ruffles his hair.
“Sure. But make sure you spell it right — it’s ChatGPT, not ChatPig, okay?”
Laughter fills the room again.
The old man checks the clock. Nearly 9:30.
In the small upstairs room, a soft breeze flows in through the cracked window. The scent of mint and cinnamon drifts from the corner. Little Lavie slips into his first sleep. Julie, thumb in mouth, snuggles in. Merci lies with eyes half-closed, still thinking about the bot his mom talks to.
The old man turns off the light, wraps all three in his arms, and whispers:
“The world may change. But our home stays the same — warm, and filled with laughter.”
