[Sách] Việt Nam lịch sử không biên giới - Trần Tuyết Nhung, Anthony Reid

 

"Lịch sử Việt Nam chưa bao giờ là câu chuyện của một đất nước cô lập. Từ những đoàn thuyền buôn của người Champa đến các cuộc di cư từ miền nam Trung Hoa, Việt Nam luôn là một phần của dòng chảy khu vực."

Lịch sử được viết bởi người còn sống! Nó trả lời bạn khi trong những men cay, lựa lời để tránh xa việc rơi vào vòng thị phi của một đời công bộc. 

Lịch sử Việt cũng đi theo vết thăng trầm đó. Một tập hợp những tư liệu lịch sử, phản biện để đào sâu là cần thiết. Cuốn sách Việt Nam: Lịch Sử Không Biên Giới của Trần Tuyết Nhung và Anthony Reid không chỉ là một nghiên cứu lịch sử sâu sắc mà còn là một tác phẩm mở ra góc nhìn mới mẻ về quốc gia hình chữ S này. Thay vì tiếp cận lịch sử Việt Nam như một câu chuyện khép kín bên trong biên giới quốc gia, cuốn sách đặt Việt Nam vào bối cảnh khu vực và thế giới, từ đó soi rọi những tương tác xuyên biên giới, ảnh hưởng văn hóa, chính trị, kinh tế, và con người.

Khác biệt trong cách tiếp cận lịch sử. Sự phụ thuộc quá nhiều vào tư liệu của nước ngoài, cụ thể hơn là Pháp, phần dữ liệu trong nước được viết lại trong sự chủ quan, đề cao một nền độc lập của quốc gia dân tộc, sự khách quan của người viết sử ít nhiều đã bị bào mòn.

Một trong những điểm độc đáo của cuốn sách là sự nhấn mạnh vào "biên giới mềm" – nơi mà các dòng chảy thương mại, di cư, văn hóa, và cả chiến tranh vượt ra khỏi những ranh giới địa lý cứng nhắc. Các tác giả đã khéo léo chứng minh rằng lịch sử Việt Nam không thể hiểu trọn vẹn nếu chỉ nhìn vào những sự kiện bên trong lãnh thổ, mà cần phải xét đến ảnh hưởng từ các quốc gia láng giềng và vùng biển Đông.

Di cư và giao lưu văn hóa: Những làn sóng di cư, từ người Hoa, người Ấn Độ đến người Âu, đã hình thành nên sự đa dạng văn hóa của Việt Nam. Tác giả đưa ra các minh chứng về cách những người di cư không chỉ thay đổi Việt Nam mà còn khiến Việt Nam trở thành một phần của mạng lưới khu vực rộng lớn hơn.

Kinh tế biển và thương mại: Với vị trí chiến lược trên bản đồ thương mại biển Đông, Việt Nam từ lâu đã đóng vai trò như một nút giao quan trọng. Điều này giúp lý giải vì sao các triều đại phong kiến không chỉ tập trung vào đất liền mà còn coi trọng việc kiểm soát các cảng biển.

Chiến tranh và biên giới: Sách cũng thảo luận về những xung đột xuyên biên giới, từ thời kỳ chống lại người Chăm, người Mông, đến các cuộc chiến với Trung Quốc và Pháp. Qua đó, độc giả nhận thấy biên giới Việt Nam không chỉ là một đường kẻ trên bản đồ mà là một khái niệm linh hoạt, thường xuyên được định nghĩa lại qua các cuộc xung đột và thương lượng.

"Di cư lao động không chỉ là một nhu cầu kinh tế, mà còn là một công cụ chính trị sắc bén trong tay chính quyền thực dân."

Giọng văn và cách trình bày

Dù là một công trình học thuật, cuốn sách không hề khô khan nhờ vào lối viết mạch lạc, giàu tính kể chuyện. Những câu chuyện về con người, từ các thương nhân, chiến binh đến những người di cư vô danh, được tái hiện sinh động, giúp độc giả dễ dàng hình dung bối cảnh lịch sử.

"Lịch sử không chỉ thuộc về quá khứ. Nó là cách chúng ta hiểu hiện tại và định hướng tương lai."

***

"Vietnamese history has never been the story of an isolated nation. From the trading fleets of the Champa people to the migrations from southern China, Vietnam has always been a part of the regional flow."

History is written by the living! It responds to you, even in moments of intoxication, carefully choosing its words to steer clear of the rooms filled with gossip surrounding the life of a civil servant.

Vietnamese history, too, follows the ups and downs of this pattern. A comprehensive collection of historical documents and critical analysis is essential to dig deeper. The book Vietnam: A History Without Borders by Nhung T. Tran and Anthony Reid is not only a profound historical study but also a work that opens up a fresh perspective on the S-shaped country. Instead of viewing Vietnam's history as a closed narrative confined within national borders, the book situates Vietnam in the context of the region and the world, thereby illuminating cross-border interactions and their cultural, political, economic, and human impacts.

A Different Approach to History

The excessive reliance on foreign sources, particularly French ones, combined with domestic records rewritten through a subjective lens that often emphasizes national independence, has somewhat eroded the objectivity of historical narratives.

One of the book's unique aspects is its emphasis on "soft borders"—areas where flows of trade, migration, culture, and even conflict transcend rigid geographical boundaries. The authors deftly demonstrate that Vietnam's history cannot be fully understood by examining only domestic events; it must also consider the influences of neighboring countries and the East Sea.

Migration and Cultural Exchange

Waves of migration—from the Chinese, Indians, to Europeans—shaped Vietnam's cultural diversity. The authors provide evidence of how these migrations not only transformed Vietnam but also integrated it into a broader regional network.

Maritime Economy and Trade

Given its strategic position on the East Sea trade routes, Vietnam has long played a pivotal role as a key crossroads. This explains why feudal dynasties not only focused on the mainland but also prioritized controlling seaports.

War and Borders

The book also delves into cross-border conflicts, from the struggles against the Champa and the Mongols to wars with China and France. Readers come to understand that Vietnam's borders are not merely lines on a map but flexible concepts, constantly redefined through conflicts and negotiations.

"Labor migration was not only an economic necessity but also a sharp political tool in the hands of colonial authorities."

Writing Style and Presentation

Although it is an academic work, the book is far from dry, thanks to its clear and engaging narrative. Stories about people—merchants, warriors, and anonymous migrants—are vividly brought to life, allowing readers to easily visualize the historical context.

The book is indispensable for anyone seeking a deeper understanding of Vietnam's history within a global context. It is not just a history book but a lens through which one can perceive the nation's identity and position in the world's flow.

"History does not belong solely to the past. It is how we understand the present and shape the future."

https://doisales.com.vn/index.php/2024/12/31/sach-viet-nam-lich-su-khong-bien-gioi-tran-tuyet-nhung-anthony-reid/

Việt Nam tôi yêu, Việt Nam Motor show 2025 - Vietnam I love

 “Ai đã ghim vào những thân tre, bao ký ức xót xa hả mẹ” 

Lời hát ngân nga và vang vọng; âm điệu hào hùng trong chất giọng của Tùng Dương khiến người nghe không thôi rạo rực về đất nước và con người mãnh đất hình chữ S, mang tên Việt Nam. 

Tưởng. Thoáng qua. Cảm xúc về con người và đất nước này trở lại, dội vào trong tâm trí tìm từ để miêu tả, chốt, chọn là yêu.

***

Từ câu chuyện của người trở về, kể về một đất nước xa xôi, nơi “Lá phong đỏ thắm, hồn quê xứ lạ” 

Em - một đồng nghiệp cũ, về từ Cannada. Mùa lá đỗ là mùa em về, vàng cây rợp lá, báo hiệu rõ ràng cho sự chuyển mùa. Như thể chú hải ly cứ bơi đi, bơi về.  Em nói về nơi đấy, đã có một làn sóng người Việt tìm bến đỗ ở nơi đây, trong mối quan hệ của mình có cả bạn bè, đồng nghiệp tìm đến. 

Nơi ấy bình yên. Tiết trời trong lắng và vạn vật thay đổi rõ ràng theo mùa với nhau. Bình yên đến tự tại, ai lại không thích bình yên? 

Em kể ngay cả lúc đi đường về đến tận nhà, vợ em kiểm tra lại nét ngài, tâm bông quét quanh gương mặt chẳng chút bụi vương. Trong lành là thế, chưa kể nơi đấy tự do cho những thế hệ kế tiếp phát triển, một thế hệ tìm đường theo cách nghĩ “củng cố đời con”.

Bụi vươn đấy thôi. Về những con người xuất phát từ một điểm đi, gặp nhau ở một điểm đến chỉ khác nhau thời điểm, mà xa lạ đến vô chừng. Nó bắt gặp nhiều người Việt nơi đó, cũng qua những hình ảnh “bót phây” (post facebook), rạng rỡ đến vô cùng.

Tần ngần. Suy nghĩ trong đầu một gã quanh năm chỉ ở một đất nước hình chữ S này, vẫn chưa hiểu được suy nghĩ gì hình thành nên ứng xử đó. Đâu ra. Có phải vì khó nhọc, hay ấp ôm cả một quá khứ chưa buông, nên thu mình lại hoặc xù mình lên chỉ để thỏa một nổi niềm? Có biết đâu cảm xúc và nổi niềm cứ thế miên man, như sợi chỉ cứa lòng, tứa máu. “Nhìn non sông, trời văn đất võ”, như thể những con người chẳng ngồi chung bàn, dù đến cùng một đất mẹ. 

Trở lại Việt Nam, cái phố phường mọc san sát nhau, người với người tiếp xúc nhau, bước ra là đã có quán, có hàng, người người rôm rã chuyện trò với nhau. Gì như tiếc nối, nhớ nhung. Ngập lòng. Nó thấy yêu thương dâng trào.

Mang câu chuyện của em đan cài vào trong câu chuyện khác.

***

Từ câu chuyện của người đi ngang phố, ăn một buổi cơm trưa.

Nhớ, nhặt, ghi mẫu chuyện của con người ‘“da nâu, mắt đen”. Một buổi cơm trưa. Quán ăn nằm sát ở lòng đường, người với người chạy phải nhường nhau trong một con đường như hẻm; xe lấn cả đường, quán chiếm cả lối. Chuyện đấy là thường tình.

Cô bán hàng cơm, trước chửi quen mồm, giờ dạ quen miệng, bắt chuyện làm quà hay nói kiểu phong long: Hôm nay bán ế, khách đâu hết rồi?

Chú ăn hàng cơm, vừa nuốt ngụm cơm, ngước mặt, chọn từ góp chuyện: Chết hết rồi? 

Nó ngó quanh, ngắt ngang câu chuyện phố đầu tư xây cất từ chú ngồi đối diện, vừa góp chuyện. Thấy. Quán cơm cứ thế mọc đầy, san sát nhau. Mười mét là đã có đến ba quán, cạnh tranh nhau. Đó không là món khác, vẫn một món cơm, như thể là phong trào, nhân lên thành thói quen, tập quán, gom lại, xét cùng là trong một cách nghĩ suy!?

Cô bán hàng cơm, nghe chưa kịp rõ. Mắt tròn. Miệng: hả, sao cha già?

Chú ăn hàng cơm, lập lại: Chết hết rồi!

Cô bán hàng cơm: tào lao. Định bụng nói, mà thôi, cười trừ cho qua.

Chuyện phiếm ấy mà. Thật ra. Lòng khấp khởi với cách chuyện trò. Bổ bã mà dân dã, đời của điện ảnh cứ đi tìm chất liệu ấy đấy thôi. Tràn đầy. Nụ cười. Những con người lạ lại trao nhau lời nói, nụ cười. Dễ dàng như thể thở ra là vậy!

…

“Việt Nam quê hương tôi đẹp lắm”

Từ câu chuyện của những người hẹn quanh hồ, ngồi bên nhau trong một buổi tối mát trời ở nhà hàng Kingscross, những mảnh ghép ký ức của một thời đất nước đổi thay như dần hiện về. Tâm hồn con người giờ đây không còn chất chứa "khói lửa giày xéo tháng năm," mà thay vào đó là những giấc mơ bình dị về tương lai.

Chờ. Tụ hội. Những con người đang đến từ các nẽo của Sài Gòn, gắn bó với ngành ô tô, mười sáu năm của nó chỉ là con số nhỏ nhất với những con người đang đến. Nhìn. 

Ở góc quận 7, một hàng dài xe ô tô đỗ thẳng tắp trước cửa nhà hàng, như thể lặng im lắng nghe câu chuyện của những con người vừa dùng bữa vừa chia sẻ. 

Trò chuyện về hành trình đã qua và những bài học đúc kết. Kỷ niệm ấy trùng hợp với những trải nghiệm của một người anh - vị sếp cũ của chị - nay ngồi chiêm nghiệm trong ngôi nhà ba thế hệ, ngắm nhìn cuốn sách trên tay. Những đứa con xa xứ từ trời Tây quay trở lại, nhưng chẳng ai tiếp nối công việc mà anh đã dày công dựng xây trên mảnh đất Long An. Thời gian anh gắn bó với ngành ô tô là suốt bốn mươi năm ròng. Cơ đồ như một giấc mơ, thực đến ảo. Mọi thứ gần như là vô nghĩa. Ngược. Chẳng phải là cả một quãng đời được sống, được làm, vẫy vùng cho thỏa chí tang bồng như một phận làm trai?

Nó chỉ nhớ người đàn ông đi trong bóng tối nhập nhòa của một đêm tiệc tất niên, ở Bến Thành ngày ấy, dìu dắt một người đồng nghiệp, một cô em gái nhỏ nhắn như trân quý những thời gian đã làm việc cùng nhau. Cô em gái nhỏ nhắn là người quản lý trực tiếp của nó khi đó. Nghẹn ngào. Xúc cảm được ghi lại trong một bài viết của ngày hôm qua. Về những năm tháng đồng hành cùng nhau dưới một mái nhà Toyota. Họ là người Việt, dìu dắt nhau đi.

Cách đó không xa, một hội chợ ngành ô tô tại quận 7 đang diễn ra. Những thương hiệu lớn dần rút lui, một phần để tái cấu trúc chiến lược, một phần vì những cân nhắc về chi phí. Nơi của những con người hội tụ ở nơi đây, nơi đồng nghiệp lấp lánh trên ngực áo mình những logo, những gương mặt quen, chỉ khác một màu áo và nét vẽ một biểu tượng trên gương mặt đã sớm nhuộm thời gian, một màu sinh tồn. 

Phải chăng, đây là "tích sản" - không chỉ là tài sản vật chất mà còn là giá trị tâm hồn được truyền lại qua năm tháng? Bản thân chẳng thể hiểu hết mọi điều trong cuộc sống, nhưng lại thấy mình may mắn khi được gặp gỡ những con người giàu kinh nghiệm, trao cho nhau những lời khuyên đáng quý, những bài học khiến mình phải suy nghĩ về cuộc đời.

Nó tự hào và yêu cuộc sống nơi đây – nơi mảnh đất của những câu chuyện, những ký ức và niềm tự hào về một đất nước thân thương.

***

“Who has etched into the bamboo stems, all these sorrowful memories, dear mother?”

The melody echoed, resonant and stirring; Tùng Dương’s heroic voice enveloped listeners in a renewed love for the land and people of the S-shaped country—Vietnam.

Memories. Fleeting. Feelings for this land and its people returned in waves, crashing into the mind, searching for words to describe it. Finally, settling simply on love.

From the story of one who returned, telling of a distant land, a place where “Maple leaves blaze, the soul of a strange homeland.”

She—a former colleague—had just returned from Canada. The fall, with golden trees and fallen leaves, marked her arrival. Like a beaver swimming back and forth, she spoke of that place, where a wave of Vietnamese immigrants had sought a new home. She knew friends and colleagues who had ventured there as well.

It was a peaceful place. The weather was tranquil, the seasons each distinct and clear. A calm so fulfilling, who could resist?

She shared that even on her way home, her wife checked her face for dust, sweeping around her nose without a trace left. Pristine, pure air and freedom awaited there, she said, for the next generations—a generation that sought to "fortify their children’s lives."

And yet, that dust—always near. Thinking of people who departed from a shared origin, meeting at a destination yet disconnected in time, a strange sense of distance remained. She met other Vietnamese there too, smiling brightly in Facebook photos.

Contemplating. For someone who has spent all his life in this S-shaped country, it was hard to understand what brought about that response. Was it hardship, perhaps holding onto the past? Or maybe a guardedness as they carried unresolved history? Emotions and inner thoughts lingered, threading through the heart, stinging. “Looking at this land, a heaven of culture and a soil of warriors,” as if to say, people no longer gathered at the same table, though bound to the same homeland.

Returning to Vietnam, amidst the bustling streets, rows of houses tightly packed together, people brushing past each other, stepping out into spaces filled with chatter and connection, a deep sense of nostalgia, of longing, washed over. A profound love blossomed within.

Her story intertwined with another.

From the story of a passerby, enjoying a midday meal.

Recalling the tale of a "brown-skinned, black-eyed" Vietnamese man. A lunchtime in a roadside eatery, tables crammed so close they forced pedestrians to make way as vehicles took up half the lane. The scene was typical.

The rice vendor, used to shouting, now softened her voice, starting conversations with: “Slow business today, where did all the customers go?”

The man eating his meal, mid-bite, looked up, replying dryly, “All dead?”

Looking around, he broke off from the conversation with the man across from him about investing in the area. Restaurant after restaurant crowded the street, one every few meters, all competing with each other. The dish of choice remained the same: rice, reflecting a common mindset as much as a staple.

The vendor’s round eyes widened. “What did you say, old man?”

He repeated, “All dead!”

She chuckled, half-intending to retort but simply waved it off with a smile.

It was just idle talk. Yet, there was a spark of joy in that exchange. Unrefined but endearing, life itself provided the most genuine inspiration for cinema—the laughter was contagious, full of warmth. Strangers offering one another smiles and friendly words. As easy as breathing.

“Vietnam, my beautiful homeland.”

From the story of those who gathered around the lake, sharing an evening meal under the gentle night sky at Kingscross, the fragments of a past country, of a time long gone, began to emerge. The soul no longer burdened by “the flames of a tumultuous time,” but instead filled with humble dreams of the future.

Waiting. Coming together. People from different corners of Saigon, bonded by the automobile industry, and sixteen years felt a mere fraction for those who had journeyed longer.

In the heart of District 7, a line of cars parked neatly outside the restaurant, almost as if they were silently listening to the conversation of those who had just shared a meal, speaking of their paths and the lessons gathered. Memories, strangely parallel to those of an older brother—a former boss of one of the women present—now in his twilight years, reading in his three-generation home, children returning from the West but choosing not to inherit the legacy he’d built on the land of Long An over four decades. His career was a dream turned real, yet ephemeral. Everything was nearly meaningless, or perhaps it was the fulfillment of a life well-lived, a grand journey as one’s fate would have it.

A memory lingered of a man moving through the shadowy night of a year-end party at Bến Thành, guiding a young colleague by his side—a petite girl he valued, a person who had managed him as well. Emotion brimming in her gaze as she reflected on the years spent under the Toyota banner. They were Vietnamese, leaning on one another.

Not far from there, an auto industry trade show took place in District 7. Renowned brands began to step back, some to restructure their strategies, others due to financial considerations. Within this gathering of familiar faces, each logo shimmering on their chests—only the color and symbol differed, etched by time’s hand, a symbol of survival.

Is this what we call “heritage” - not only a material wealth but a legacy of soul passed through generations? Life’s complexities might not be easy to comprehend, but a heart could feel fortunate, meeting people rich in experience, bestowing precious advice and wisdom on life.

There was pride. There was love—for this place, this soil, this land filled with stories, memories, and the love for a beloved country.

https://doisales.com.vn/index.php/2024/11/10/viet-nam-toi-yeu-viet-nam-motor-show-2025-vietnam-i-love/

[Sách] Các triều đại Việt Nam - Quỳnh Cử, Đỗ Đức Hưng - Vietnamese Dynasties

"Lịch sử là tấm gương để soi vào đó mà hiểu rõ mình. Những vinh quang, thất bại, và sự thăng trầm của các triều đại trong quá khứ là bài học quý giá cho những ai đang đi trên con đường phát triển hiện nay."

Máu đỏ, da vàng là người Việt Nam. Nghĩ lễ, nó bắt đầu lần mò về những trang sử sách của cha ông.  "Các triều đại Việt Nam" của Quỳnh Cử và Đỗ Đức Hưng là một tác phẩm lịch sử đáng giá, giúp độc giả có cái nhìn tổng quát về quá trình hình thành và phát triển của các triều đại Việt Nam. Cuốn sách không chỉ cung cấp thông tin chi tiết về từng triều đại mà còn lồng ghép các sự kiện, nhân vật lịch sử quan trọng, từ thời kỳ Hùng Vương đến triều đại Nguyễn.

Điểm mạnh của cuốn sách nằm ở cách tác giả khéo léo trình bày sự kiện một cách hệ thống và mạch lạc, giúp người đọc dễ dàng nắm bắt thông tin. Quỳnh Cử và Đỗ Đức Hưng không chỉ liệt kê các sự kiện mà còn phân tích sâu về nguyên nhân và hậu quả của từng biến cố lịch sử, giúp người đọc hiểu rõ hơn về mối quan hệ giữa chính trị, văn hóa và xã hội qua các thời kỳ.

Thu thập cả những điển tích và giai thoại. Một trong những điểm sáng của cuốn sách là việc nhấn mạnh tầm quan trọng của các nhân vật lịch sử, từ các vị vua nổi tiếng như Lý Thái Tổ, Trần Nhân Tông cho đến những người anh hùng chống ngoại xâm như Trần Hưng Đạo, Lê Lợi. Qua đó, độc giả sẽ nhận ra những bài học quý giá về lòng yêu nước, tinh thần đoàn kết và sự hy sinh vì dân tộc.

Cuốn sách cũng không né tránh những thời kỳ đen tối của lịch sử Việt Nam, như thời kỳ suy vong của các triều đại cuối cùng hay những cuộc nội chiến tranh giành quyền lực. Những bài học từ sự suy đồi của quyền lực, những quyết định sai lầm của các vua chúa cũng là điều mà cuốn sách muốn truyền tải, giúp người đọc rút ra kinh nghiệm cho hiện tại và tương lai.

"Thịnh suy là lẽ thường của các triều đại, nhưng cái còn lại mãi mãi chính là tinh thần dân tộc. Lịch sử luôn là hành trình mà mỗi thế hệ cần phải học hỏi và trân trọng."

"Các triều đại Việt Nam" không chỉ là một cuốn sách lịch sử đơn thuần, mà còn là một tác phẩm giúp người đọc hiểu thêm về cội nguồn của dân tộc, nhận thức được những giá trị trường tồn và học hỏi từ những bài học quý báu của tiền nhân. Đây là một cuốn sách đáng đọc cho bất cứ ai quan tâm đến lịch sử Việt Nam và muốn tìm hiểu sâu hơn về các triều đại đã từng góp phần xây dựng đất nước.

***

"History is a mirror in which we reflect to understand ourselves. The glories, failures, and the rise and fall of past dynasties are valuable lessons for those who are on the path of development today."

With red blood and yellow skin, we are Vietnamese. It calls us to reflect on the historical pages of our ancestors. "Vietnamese Dynasties" by Quỳnh Cử and Đỗ Đức Hưng is a valuable historical work that provides readers with a comprehensive view of the formation and development of Vietnam's dynasties. The book not only offers detailed information about each dynasty but also weaves in important historical events and figures, from the Hùng Kings era to the Nguyễn Dynasty.

The strength of this book lies in how the authors skillfully present events systematically and coherently, making it easy for readers to grasp the information. Quỳnh Cử and Đỗ Đức Hưng not only list events but also delve deeply into the causes and consequences of each historical turning point, helping readers better understand the relationship between politics, culture, and society throughout the different periods.

Gathering both historical records and anecdotes, one of the highlights of the book is its emphasis on the importance of historical figures, from famous kings like Lý Thái Tổ and Trần Nhân Tông to national heroes such as Trần Hưng Đạo and Lê Lợi. Through this, readers can draw valuable lessons about patriotism, solidarity, and sacrifice for the nation.

The book also does not shy away from the dark periods of Vietnamese history, such as the decline of the last dynasties or the civil wars for power. The lessons from the deterioration of power and the wrong decisions of the kings are what the book aims to convey, helping readers draw insights into the present and future.

"Rise and fall is the natural course of dynasties, but what remains forever is the spirit of the nation. History is always a journey each generation must learn from and cherish."

"Vietnamese Dynasties" is not just a simple history book, but a work that helps readers gain a deeper understanding of the nation's origins, recognize enduring values, and learn from the invaluable lessons of our forefathers. This is a must-read for anyone interested in Vietnam's history and seeking to explore further into the dynasties that contributed to building the country

https://doisales.com.vn/index.php/2024/09/09/sach-cac-trieu-dai-viet-nam-quynh-cu-do-duc-hung-vietnamese-dynasties/

Ký ức của người phụ nữ kể chuyện tình - A Woman Recounts a Love Story

Cu, Tí ƠI! Tiếng người phụ nữ gọi tên hai đứa con trai mình. Tiếng kêu từ trong nhà gọi vọng ra. 

Tiếng gọi cất lên sau một đợt còi hú, vang dội cả một đất trời, trước những vệt sáng xuất hiện trên bầu trời, rồi đáp xuống mặt đất trở như những thiên thạch càn quét sạch nơi chúng dừng lại. Nơi đáp xuống chỉ còn lửa và máu. Mặt đất rung chuyển. 

Người phụ nữ ôm đứa con gái hai tháng tuổi miệng vẫn còn thơm mùi sữa mẹ chạy ù ra khỏi căn nhà. Người đàn ông được gọi là dắt đứa con trai bốn tuổi đuổi theo vợ. Tìm con. Hai đứa con trai lên bốn và lên bảy đang đi chơi ngoài kia. Đất trời chuẩn bị đón đợt oanh tạc.

Đó không phải là lần đầu tiên chạy.

Thượng thành, Huế, 1968. 

Người phụ nữ ôm đứa con trai đầu tiên chạy dưới làn đạn. Một góc của ngôi thành cổ hình bát giác với con rạch chảy xung quanh đón nhận trận đánh của lính quốc gia và việt cộng. Pháo binh. Từ trong pháo ra, từ ngoài pháo vào. Người phụ nữ là một trong những con người sống trong thượng thành chạy ở phía dưới. Gia tài của người phụ nữ là chiếc bình thủy, túi đeo quần áo của con và hai chỉ vàng còn lại ở ngón tay áp út. Cứ thế chạy. Người chết nằm ở hai bên. Chạy để sống.  

Biển Mỹ Thuận, Huế, 1974.

Gã Việt cộng nằm trong tay áo; trở về đón vợ con để đến với Sài Gòn. Con tàu há mồm như con cá mập khổng lồ trồi lên trên mặt nước; tính từ mép nước đến lan can tàu gần 6m. Dòng người cứ thế đi vào bên trong. Tất cả chuẩn bị thẳng tiến vào Sài Gòn. Người phụ nữ dắt díu bốn đứa con cùng chồng đi lên trên con tàu đấy. 

Người đông. Người phụ nữ cột đứa con hai tháng trước ngực mình; hai đứa con trai được cột chặt bằng dây vải, như cánh tay nối dài với tay mẹ. 

Còi tàu hú vang chuẩn bị rời bến. Người phụ nữ mới nhớ một chiếc honda. Gã đàn ông nói nhẹ: Bỏ đi em. Từ lan can tàu nhìn xuống, phát hiện thằng con trai đặt tên Tí đang ngồi vắt vẻo trên chiếc honda.

Từ lan can tàu nhảy xuống, kéo theo cả hai đứa con nhảy cùng. Gã đàn ông được gọi là chồng cũng nhảy xuống theo. 

Tàu đi ra cửa biển.

Pháo kích.

Tàu cháy.

Người chết như hến cào ở bến sông. 

Gã đàn ông quay sang người phụ nữ nói: chuyến này vào Sài Gòn còn được chiếc honda để chạy xe ôm

Cười.

Chạy. Dưới đêm. Biển Mỹ Thuận vẫn cứ ru mình với con sóng đã nhuộm mình, hàng dương nhào ra phũ tràng che chở những con người còn sót lại. Chạy. 

Tìm được một căn nhà bỏ trống.

Người phụ nữ tranh thủ cho con bú. Gã đàn ông tranh thủ đào một hầm trú ẩn. Hai đứa con trai lớn thằng cu, thằng tí đã quen với chiến tranh. Mệt nhoài vẫn chạy ra đường ngoài để rong chơi trước khi hành trình đi tiếp đến điểm cuối…Sài Gòn. Tiếng còi rú vang. Chạy ù. Vệt sáng quét ngang trời. Đổ xuống chỗ hai đứa chơi. Đổ xuống nơi căn nhà bỏ trống vừa mới đào một căn hầm.

Con đây
! Tiếng trả lời trong một trời lộng gió có mùi khét lẹt của cỏ cây vừa cháy. Khét lẹt. Lửa vẫn ngùn ngùn cùng với khói đen. 

Hai đứa trẻ không kịp chạy về nhà; nhảy vào nằm núp trong bụi tre. 

Người phụ nữ tìm con chạy ra khỏi nhà; gã đàn ông cũng bỏ hầm dắt con chạy ra. Căn nhà giờ trở thành một đống gạch vụn. 

…

Cao lãnh, Đồng Tháp, 2022

Người phụ nữ trở lại với đứa con trai ngồi vắt vẻo trên chiếc honda ngày nào; đưa bàn tay đã điểm những nốt hoa đồi mồi chạy dọc cả cánh tay, thịt chảy như tay áo màu da đang thả buông tà, thoa dầu nắn bóp một cẳng chân. 

Đứa con trai cũng ngồi vắt vẻo ở tuổi tóc điểm màu sương khói.

***

Cu, Ti!, a woman of eighty-two, called out her sons' names. The call echoed from inside the house.

The sound emerged after a loud siren, a wail that resonated across the sky, just before streaks of light appeared, descending to the ground like meteorites, scouring the earth where they landed. Only fire and blood remained. The ground trembled.

The woman, holding her two-month-old daughter, who still smelled of her mother's milk, ran out of the house. The man, her husband, led their four-year-old son, chasing after his wife. They were looking for their two older boys, ages four and seven, who were playing outside. The world was about to be bombarded.

It wasn't the first time they had to run.

---

Hue Citadel, 1968

The woman clutched her firstborn son, running through a hail of bullets. A corner of the octagonal ancient citadel, with its surrounding moat, bore the brunt of a battle between national soldiers and the Viet Cong. Artillery shells rained from within and without. The woman, one of the many residents of the citadel, ran beneath the onslaught. Her possessions were a thermos, a bag of her child's clothes, and two chi of gold remaining on her ring finger. She just kept running. The dead lay on either side. Running to live.

My Thuan Beach, 1974

The Viet Cong man, now in civilian clothes, returned to pick up his wife and children to go to Saigon. The LST (Landing Ship, Tank) was like a giant shark surfacing from the water; it was nearly 6 meters from the waterline to the ship's railing. A stream of people poured inside. All were set for Saigon. The woman, with four children and her husband, boarded the ship.

It was crowded. The woman tied her two-month-old daughter to her chest. Her two older boys were tightly bound with a cloth rope, like an extension of her own arm.

The ship's horn blared, signaling its departure. The woman suddenly remembered their motorbike. Her husband said softly, "Leave it, dear." Looking down from the railing, she spotted their son, whom they called Ti, sitting astride the motorbike.

She jumped from the railing, pulling her two boys with her. Her husband jumped after them. The ship sailed out of the estuary.

Artillery fire. The ship was engulfed in flames. The dead lay like raked clams on the riverbank.

The man turned to the woman and said, "Now that we've made it to Saigon, at least we'll have the motorbike to earn a living." They laughed. They ran. Under the night sky. My Thuan Beach still lulled itself with stained waves, and the casuarina trees bent over to shelter the remaining people. They ran.

They found an abandoned house. The woman quickly nursed her child. The man hurriedly dug a shelter. The two older boys, Cu and Ti, were accustomed to the war. Exhausted, they still ran out to play on the street before continuing their journey to their final destination... Saigon.

A siren wailed. They scrambled. A streak of light swept across the sky. It landed where the two boys were playing. It landed where they had just dug a shelter at the abandoned house.

"We're here!" The reply came through the windy air, thick with the smell of scorched earth. The stench. Fire still raged with black smoke.

The two boys didn't make it back to the house in time; they hid in a bamboo grove. The woman ran out of the house to find her sons; the man abandoned the shelter, taking his child with him. The house was now a pile of rubble.

...

Cao Lanh, Dong Thap, 2022 The woman returned with her son, the one who sat astride the motorbike. She extended a hand, now dotted with age spots running along her arm, her sagging skin draped like a sleeve. She rubbed his shin with oil. Her son sat astride the bike, his hair now streaked with gray.

[Story] Biết Đâu Nguồn Cội -Where the Roots May Be

Chuyến bay từ Los Angeles chuẩn bị đáp xuống sân bay Tân Sơn Nhất. Nhiệt độ ngoài trời là 37^oC.

Sài Gòn. Nhìn từ trên xuống như một vùng đất hoang sơ vẫn còn chưa khám phá. Mãng xanh của cây lá, mãng nâu của đất rồi đến mãng xám của từng toà nhà cao tầng hiện ra cùng với những con đường uốn lượn. Rõ dần. Dòng người ngược xuôi như những con sóng rượt đuổi không tuân theo bất kỳ một qui luật nào. Gợi cho người nhìn về một bức tranh lập thể đa màu sắc của một hoạ sĩ thiên tài đã bắt được mạch cảm xúc.

Nó đi như đếm từng bước chân mình. Lững thững bước đi khi bên cạnh có những bước chân vội vàng. Vượt qua. Khoang thông nối máy bay với cửa ra bất chợt biến thành con đường hầm với một kẻ lạc đường như nó, đã tìm thấy ánh sáng.

Trở về. Việt Nam. Ba mươi bảy năm vội vã ra đi và vội vã trở về như lời một bài hát lưu giữ trong ký ức. Từng nghe đâu đấy trên một trang mạng.

Chuyến bay chiếc phi cơ C-5 mang ký hiệu 68-0218 cất cánh phi trường Tân Sơn Nhất sang căn cứ Clark Air Base tại Phi Luật Tân vào chiều thứ sáu 4 tháng 4.

Đó là hình ảnh cuối cùng mà nó còn nhớ về một Sài Gòn, ngoài ký tự viết tắt và con số cứ nhảy lung tung trong đầu cùng khói, lửa bốc lên bên trong khoang và tiếng người gào thét, tưởng rằng chuyến bay đó đã mang nó đi. Vĩnh viễn. Khỏi cuộc sống đã quá nhiều đớn đau này.

Nhưng không…

Băng chuyền hành lý chuyển động theo nhịp tim đập vội. Một cảm xúc khó tả của lần đầu về lại sau chuyến bay mang tên babylift ngày ấy. Giờ tóc đã phai màu ít nhiều.  

Thời gian thường làm con người ta bàng hoàng & thiết tha hoài cảm.

Quá khứ. Tìm về. Nguồn cội.

Một tấm hình mờ nhạt. Người thân duy nhất còn lại và được khoá kỹ càng trong trí nhớ tưởng rằng sẽ không bao giờ mở ra sau cơn hôn mê dài ngày. Người thân đã bị thất lạc từ khói lửa chiến tranh.

Một tấm ảnh mờ nhạt. Một đứa bé gái đang xoa đầu đứa bé trai, cười đưa chiếc răng khểnh làm duyên. Bắt nắng.

Đạn pháo bay vèo. Chạy loạn. Giữa dòng người xô đẫy. Đứa bé gái răng khểnh ôm đứa bé trai xoa đầu. Đứa bé trai thấy răng khểnh bắt nắng. Cười. Bom rơi khi không kịp chạy đến hầm trú ẩn. Tất cả bay lên. Lững lơ. Giữa trời và tất cả chìm vào một giấc mơ không mấy dịu dàng.

Đứa bé trai không còn thấy răng khểnh khi cả người đang bị bó cứng những tấm vãi trắng và mùi thuốc sát trùng nồng nặc, chỉ thấy trước mặt là Đức Mẹ đang dõi nhìn với ánh mắt chở che. Xung quanh, những tiếng rên la không ngừng nghĩ.

Đứa bé trai bắt gặp một cặp mắt khác màu nhìn âu yếm, tưởng chừng Đức Mẹ thoát thai mượn hình hài con người để chia sẽ yêu thương. Dịu dàng. Một vòng tay. Đưa nó chìm vào trong giấc ngủ bình yên.

Nó quên mất đi răng khểnh làm duyên bắt nắng.

Nó quên mất đi Sài Gòn.

Nó quên mất đi Việt Nam.

Tất cả như một con ác mộng chìm nghĩm vào dĩ vàng khi ngày tháng qua đi.

Đứa bé trai lớn lên trên xứ sở có lá cờ với năm mươi hai ngôi sao tung bay. Những bước chân tập đi lại từ đầu trong ánh nhìn yêu thương của hai người bố mẹ nuôi, hai con người hằn in trong trái tim nó một tình yêu không diễn tả hết bằng lời.

Đứa bé trai lớn lên trong tiếng thét nữa đêm với những vết cháy loang dài cùng khói lửa ngập cả giấc mơ. Cháy khét. Rơm rạ và các thứ vụt qua là từng mãng thịt rơi vụn vãi trong những đêm hè, ve không dám cất tiếng gọi hè bởi tiếng đạn bom lấn át. Tất cả bám theo nó lớn lên. Không dứt.

Quá khứ dường như được đóng kín trong ngăn ký ức. Mộng mơ. Thường không có. Lời hai người thân yêu vỗ về. Tất cả tưởng chừng đã được phong kín theo ngày tháng nếu như không có một ngày. Đức Mẹ cộng sinh trong hình hài người phụ nữ có cặp mắt khác màu, trước khi đi theo người đàn ông của đời mình, người đang đứng chờ bà ở trước cổng thiên đường, trao vào vòng tay nó.

Một tấm ảnh mờ nhạt. Một đứa bé gái đang xoa đầu đứa con trai, cười đưa chiếc răng khểnh làm duyên.

Quá khứ. Ùa về. Khi lần đầu tiên sau từng ấy năm nhìn lại. Từng đường nét của bức ảnh trắng đen phai màu, chạy thẳng qua võng mạc tiến lên não rồi theo máu chạy dọc khắp cơ thể. Bất động.

Có bước chân lạc giữa đường, tan thương.

Tìm kiếm. Mười lăm năm. Với tất cả hình ảnh lưu giữ còn lại là một ánh mắt nhìn. Ấm áp. Tự hỏi. Đã hơn ba mươi năm, ánh mắt ấy giờ đã nơi đâu.

Mười lăm năm. Lặng im. Tìm kiếm. Trên tất cả các phương tiện với những người tình nguyện. Dìu dắt. Nối lại một vòng tay. Nguồn cội. Không phân biệt kẻ ở hay người đi, người còn hay kẻ mất. Cứ thế. Giữ một niềm tin để theo đuổi.

Có bước chân lạc giữa đời, bơ vơ

Vấp phải những tiếng nói làm cháy lòng nó.  

Từ một người vợ đã ra đi cùng một chuyến bay, lớn lên mang một hình hài của người con gái Việt Nam mãnh khảnh trong ánh mắt mà nó đã yêu từ cái nhìn đầu tiên, nhưng trái tim ấy đã thôi không còn muốn đập lại nhịp đập hỗn loạn của ngày nào. Sợ hãi và lắng lo. Thường tình. Bảo rằng nó nên từ bỏ. Nó thấy lạc mất em.

Từ đứa con gái đã lớn lên giữa đất nước Hoa Kỳ với nhiều hình ảnh nghĩ suy. Trái ngược. Về một đất nước Việt Nam. Tự hào. Quê cha đất tổ. Nghe ở đấy còn có một người cô đang đợi chờ. Đứa con gái khuẩy cười, tìm lại để làm gì hả daddy khi biết là đã die. Nó thấy lòng đi chơi nơi nào. Bơ vơ.

Tất cả những tiếng nói làm cháy lòng ấy sẽ thiêu rụi đi niềm tin, nếu như không có những dòng email, tin nhắn hỏi han chia về một giấc mơ còn lại. Đồng thoại. Về một chuyến hành trình ngược về quá khứ.

Đồng hành đến từ ở bên kia bờ đại dương. Cách nhau nữa vòng trái đất. Cách nhau đến mấy chục tuổi đời. Ngỡ. Đã từng gặp nhau từ một thời khói lửa chiến tranh, đến giờ mới tìm thấy nhau. Đồng cảm. Qua mạng. Thấy những thương đau của quá khứ vẫn còn đeo bám đến tận bây giờ với cả hai.

Nhiều lúc. Nhắm mặt. Nó thấy nụ cười cách nhau mấy chục tuổi đời ấy. Hồn nhiên. Trong cuộc sống không còn mấy ai ngồi u hoài về quá khứ. Giống em. Người con gái bằng tuổi đời con nó.

Hẹn về Việt Nam.

Vào một ngày. Em share cho nó một bức ảnh nổi tiếng, lột tả đau thương của chiến tranh Việt Nam ngày nào. Một đứa bé gái dính bom đang chạy trên đường la hét. Như ai bóp chặt tim nó đến tứa máu, hơi thở nó đứt quãng tưởng chừng như ngã quỵ, khi thấy ngập trong ánh mắt của bé gái đang chạy là cái nhìn ấm áp của hôm nào. Đớn đau. Cả con đường làng quen thuộc kia nữa, nơi nó từng bay bồng bềnh lên giữa trời.

Vào một ngày. Ký ức quay trở lại. Nó thấy mình từ khoảng không bay giữa trời quay ngược trở lại mặt đất, đón lấy vòng tay ôm và ánh mắt nhìn đầy thương yêu của răng khểnh cười tan nắng. Ký ức quay trở lại khi tiếng nói từ đầy dây bên kia vang lên. Nức nở.

Tất cả tan chảy, tất cả vỡ oà. Lần theo những tư liệu cũ, tin tức tìm kiếm đứa bé gái của ngày xưa chạy hét trên đường vì bom Napal giày xéo. Có sự tham gia của báo chí, có tin tức kêu gọi tìm kiếm đứa em trai của người con gái qua một bài phỏng vấn trên mặt báo. Sau một email trao đổi. Một tiếng nói vang lên từ nghìn trùng cách xa. Vỡ oà. Nấc lên từng tiếng ở phương trời Châu Âu. Đứt quãng.

Hẹn về Việt Nam. Gặp lại.

Chuyến bay từ Los Angeles đã đáp xuống sân bay Tân Sơn Nhất lúc…

Chuyến bay từ Frankfut dã đáp xuống sân bay Tân Sơn Nhất lúc…

Có đứa con gái đang với tầm nhìn trong ánh mắt xa trong, lẫn trong đám người chờ.

( Ảnh : Sưu Tầm )

Bài viết liên quan:

Viên Đạn

http://yume.vn/mccafe/article/vien-dan.35D393CE.html
Đường về quê hương
http://yume.vn/mccafe/article/duong-ve-que-huong.35D696FC.html

***

The flight from Los Angeles was preparing to land at Tan Son Nhat Airport. The outside temperature was 37°C.

Saigon.
From above, it appeared as a wild, untouched land yet to be discovered. Patches of green from the trees, brown from the soil, then grey blocks of towering buildings intertwined with winding roads slowly came into view. Clearer and clearer.
The flow of people moving back and forth, like waves chasing each other without any order, evoked the image of a cubist painting created by a genius artist who had captured the pulse of emotion.

It walked, as if counting its steps.
Dragging its feet while around it hurried steps rushed past. Crossing over. The jet bridge suddenly turned into a tunnel for a lost soul like itself, finding light at the end.

Homecoming. Vietnam.
Thirty-seven years of hurried departure and now a hurried return — just like the lyrics of an old song, heard somewhere on a dusty corner of the internet.

The C-5 aircraft, tail number 68-0218, had taken off from Tan Son Nhat Airbase towards Clark Air Base in the Philippines on the afternoon of Friday, April 4th.

That was the last memory it had of Saigon — besides scrambled numbers and letters, the smoke, the flames inside the cabin, the screams of people...
A flight that it once thought had taken it away. Forever.
Away from a life already too filled with pain.

But no...

The baggage carousel spun, matching the rapid beating of its heart.
An indescribable feeling — the first return after that flight named "Babylift" so long ago.
Now, its hair had grayed somewhat.

Time often stuns people into bittersweet nostalgia.
The past. Calling back. To the roots.

A faded photograph.
The only remaining family, locked tightly within memories thought never to be unlocked after a long coma.
Family — lost amidst the smoke and fire of war.

A faded photograph: a little girl ruffling the hair of a little boy, flashing a charming toothy grin, catching sunlight.

Shells whistling overhead.
Chaos.
Amidst the shoving crowd, the girl with the toothy grin held the boy tightly.
The boy saw the sunlit grin. He smiled.
A bomb fell before they could reach the shelter.
Everything lifted into the air. Suspended between heaven and earth, swallowed by a cruel dream.

The boy no longer saw the smiling tooth.
His body was wrapped tightly in white cloths, suffocating in the stench of antiseptic, and in front of him was the Virgin Mary, gazing down with a look of protection.
All around, endless moaning.

Then, another pair of mismatched eyes — human, not divine — looked at him with deep affection.
As if the Virgin had taken human form to share love.

Gentle arms.
Carrying him into a peaceful sleep.

He forgot the smiling tooth catching sunlight.
He forgot Saigon.
He forgot Vietnam.

All sank like a nightmare buried in oblivion over the passing years.

The boy grew up under a sky with fifty-two stars fluttering above him.
Taking baby steps again under the loving gaze of adoptive parents — two people who etched an indescribable love deep into his heart.

The boy grew up amidst midnight screams, the searing smells of burning straw and flesh, the fragments flying in summer nights where even the cicadas fell silent under the roar of bombs.
All clung to him. Never letting go.

The past seemed locked away.
Dreams — seldom.

The soothing words of his adoptive parents almost sealed it all away, until...
The Virgin Mary — in the form of the woman with the mismatched eyes — before leaving to join the man waiting for her at heaven’s gate, placed into his arms:

A faded photograph.
A little girl ruffling the hair of a little boy, flashing a sunlit grin.

The past flooded back.
For the first time after all those years, he looked again.

The blurred lines of the black-and-white photo cut through the retina, rushed into the brain, then spread through every vein.
Frozen.

A wandering step, lost among the ruins.
Searching. Fifteen years.
With only a warm glance etched in memory.
Wondering — after thirty years — where that glance was now.

Fifteen years.
Silent searching.
Through every means, with volunteers, rebuilding a circle of kinship — regardless of who left, who remained, who lived, who died.
Clinging to faith.

Wandering steps, adrift.
Running into voices that burned his soul.

From a wife who had left on a different flight — the woman he had loved at first sight, her Vietnamese figure delicate as in a memory, but whose heart no longer wished to beat with the chaotic rhythm of the past.
Fearful.
Telling him to give up.
He lost her.

From a daughter, raised in America, filled with contrasting images of a Vietnam she barely knew.
A homeland of pride — and alienation.

"Why find someone who’s probably dead, Daddy?" she teased, laughing.

He wandered.
Adrift.

These burning voices might have destroyed his faith — if not for the emails, the messages that crossed oceans.
Stories of shared dreams.
Fairy tales of a journey back to the past.

Companions from the other side of the world.
Separated by thousands of miles.
Decades apart in age.
Yet...
It felt as if they had known each other in that long-ago war.

Shared wounds, still raw even now.
Over the network, they connected.

Sometimes, closing his eyes, he saw her — that young woman decades younger — smiling innocently.
In a world where few still mourned the past.
Like her.
A girl the same age as his own daughter.

A promise to return to Vietnam.

One day, she shared a famous photograph — a raw depiction of Vietnam’s war-torn past:
A little girl running naked down a road, screaming in agony from napalm burns.

The sight crushed him.
Choked his breath.
Flooded him with an image — the same warmth once found in that sunlit glance.

Pain.

The same familiar village road.

One day, memory shattered the dam.
He saw himself — no longer floating in the air, but falling back to earth, into open arms and that sunlit, toothy grin.

Memory rushed back when the voice from across the ocean broke into sobs.

Everything melted.
Everything exploded.

Old documents were dug up.
Newspapers called for information.
A search — for the little girl from that famous photograph.

Emails were exchanged.
A voice rose from across continents.
Crying, breaking, but alive.

A promise to return to Vietnam.
A promise to meet again.

The flight from Los Angeles landed at Tan Son Nhat...

The flight from Frankfurt landed at Tan Son Nhat...

A girl stood in the waiting crowd, her distant gaze reaching through the sea of faces.