[Sách] Thiết kế đồ họa thành phố Hồ Chí Minh 1986 - 2019 - Đỗ Văn Dũng

 

"Thiết kế đồ họa không còn là công việc đơn lẻ mà trở thành một chuỗi quy trình chiến lược, đòi hỏi sự am hiểu về tâm lý học người tiêu dùng và thị trường toàn cầu. Sự chuyên nghiệp hóa chính là dấu ấn của giai đoạn này."

Nó ghé thăm Trường vẽ Gia Định, nơi khai sinh của Trường Đại học Mỹ thuật, cùng cô nhóc lững thững ngắm nhìn những tác phẩm mỹ thuật hiện sinh. Có quá nhiều thứ đổi thay được tìm lại từ một thoáng Sài Gòn xưa. Theo khung chiều thời gian, sức sống của mỹ thuật từ đó cũng phát triển theo.

"Thiết kế đồ họa Thành phố Hồ Chí Minh 1986 - 2019" của Tiến sĩ Đỗ Văn Dũng là một công trình Luận án Tiến sĩ Nghệ thuật (chuyên ngành Lý luận và Lịch sử Mỹ thuật) được chuyển thể thành sách. Đây là một tài liệu hiếm hoi và vô cùng quan trọng, cung cấp cái nhìn toàn diện, có hệ thống và mang tính học thuật cao về lịch sử phát triển của ngành thiết kế đồ họa tại TPHCM trong hơn ba thập kỷ Đổi Mới.

Cuốn sách không chỉ là một cuốn album ảnh mà là một phân tích lịch sử - văn hóa sâu sắc, chia hành trình thiết kế của thành phố thành các giai đoạn rõ rệt, gắn liền với bối cảnh kinh tế, công nghệ và xã hội.

Tác giả đã khéo léo phân chia và làm rõ các đặc trưng của thiết kế đồ họa TPHCM qua từng mốc thời gian, giúp người đọc thấy được sự tiến hóa từ phương pháp thủ công sang kỹ thuật số:

1. Giai đoạn Khởi đầu và Chuyển giao (1986 - 1995): Đây là thời kỳ chuyển giao từ nền kinh tế bao cấp sang kinh tế thị trường. Thiết kế đồ họa lúc này vẫn mang nặng dấu ấn thủ công (vẽ tay, typography thủ công), phục vụ chủ yếu cho công tác tuyên truyền và quảng cáo sơ khai. Giai đoạn này đặt nền móng cho việc hình thành các công ty thiết kế đầu tiên.

   • Trích dẫn (Tổng kết): "Trong thời kỳ này, thiết kế đồ họa chủ yếu mang tính phục vụ và trực quan, chưa đạt đến tính chiến lược. Nó là sự phản ánh trực tiếp của nhu cầu thị trường mới chớm nở và sự thiếu hụt công nghệ."

2. Giai đoạn Phát triển Công nghệ và Hội nhập (1996 - 2005): Sự xuất hiện của máy tính cá nhân, phần mềm đồ họa (như CorelDRAW, Adobe Photoshop) và Internet đã tạo nên một cú nhảy vọt. Thiết kế bắt đầu chuyển mình mạnh mẽ sang kỹ thuật số, học hỏi từ phương Tây, và bắt đầu xuất hiện những phong cách mang tính thương mại rõ rệt.

3. Giai đoạn Định hình và Chuyên nghiệp hóa (2006 - 2019): Thiết kế đồ họa bùng nổ, trở thành một ngành công nghiệp sáng tạo. Các studio chuyên nghiệp mọc lên, các thuật ngữ Brand Identity, UX/UI bắt đầu được áp dụng. Phong cách thiết kế đa dạng hơn, phản ánh rõ ràng sự giao thoa văn hóa và sự trưởng thành của đội ngũ thiết kế Việt Nam.

Tiến sĩ Đỗ Văn Dũng không chỉ kể chuyện lịch sử mà còn đưa ra những nhận định lý luận sâu sắc về bản sắc thiết kế Việt Nam trong bối cảnh toàn cầu hóa.

 "Bản sắc thiết kế không nằm ở việc sao chép những họa tiết truyền thống, mà ở khả năng giải quyết vấn đề của thời đại bằng tư duy thẩm mỹ và cảm quan văn hóa riêng của người Việt."

Cuốn sách này là một tài liệu tham khảo bắt buộc cho sinh viên, giảng viên, và các chuyên gia trong ngành thiết kế. Nó giúp chúng ta không chỉ biết "cái gì đã xảy ra" mà còn hiểu "tại sao nó lại xảy ra" và định vị được vị trí của mình trong dòng chảy sáng tạo đang tiếp diễn. Nó là minh chứng cho sự trưởng thành của lý luận và lịch sử mỹ thuật Việt Nam.

***

"Graphic design is no longer a solitary task but has become a strategic process chain, requiring understanding of consumer psychology and the global market. Professionalization is the hallmark of this period."

I visited the Gia Định School of Drawing, the birthplace of the University of Fine Arts, and strolled with the young girl, gazing at the existing fine art works. So many changes were rediscovered in a glimpse of old Saigon. Following the flow of time, the vitality of fine arts has also developed accordingly.

"Graphic Design in Ho Chi Minh City 1986 - 2019" by Dr. Đỗ Văn Dũng is a Doctoral Thesis in Art (specializing in Theory and History of Fine Arts) adapted into a book. This is a rare and immensely important resource, providing a comprehensive, systematic, and highly academic view of the history of graphic design development in HCMC over three pivotal decades of Đổi Mới (Renovation).

The book is not merely an album of images but a profound historical and cultural analysis, dividing the city's design journey into distinct phases, closely tied to the economic, technological, and social context.

Historical Analysis by Period

The author skillfully delineates and clarifies the characteristics of HCMC graphic design across different milestones, allowing the reader to observe the evolution from manual to digital methods:

1. The Starting and Transition Phase (1986 - 1995): This was the period of transition from a subsidized economy to a market economy. Graphic design at this time still heavily bore the marks of manual work (hand-drawn, manual typography), primarily serving initial propaganda and rudimentary advertising. This phase laid the groundwork for the formation of the first design companies.

   • Quote (Summary): "In this period, graphic design was mainly functional and intuitive, not yet reaching strategic depth. It was a direct reflection of the nascent market demand and the lack of technology."

2. The Technology Development and Integration Phase (1996 - 2005): The appearance of personal computers, graphic software (like CorelDRAW, Adobe Photoshop), and the Internet created a leap forward. Design began to shift strongly towards digital methods, learning from the West, and commercial styles started to emerge distinctly.

3. The Shaping and Professionalization Phase (2006 - 2019): Graphic design boomed, transforming into a creative industry. Professional studios emerged, and terms like Brand Identity, UX/UI began to be adopted. Design styles became more diverse, clearly reflecting cultural fusion and the maturation of the Vietnamese design team.

Dr. Đỗ Văn Dũng not only recounts history but also provides profound theoretical insights into the Vietnamese design identity in the context of globalization.

• Quote (On Identity): "Design identity lies not in copying traditional patterns, but in the ability to solve contemporary problems using the unique aesthetic thinking and cultural sensibility of the Vietnamese people."

This book is a mandatory reference material for students, lecturers, and professionals in the design industry. It helps us not only know "what happened" but also understand "why it happened" and position ourselves within the ongoing creative flow. It is a testament to the maturation of Vietnamese fine arts theory and history.