[Sách] Cuộc đời bất tử của Henrietta - Rebecca Skloot

"Khoa học đã lấy đi tế bào của Henrietta, và gia đình cảm thấy như thể họ đã lấy đi cả chính bà."

Danh vọng, tiền tài, ở sự tham, ngược ngạo, so với phần còn lại giá trị và đạo đức, lồng ghép trong hành trình ngược về quá khứ của một đất nước Mỹ công nghiệp, đổi lại là những mạng sống được tước đi âm thầm, bị dấu kín bởi những nhà "khoa học".

"Cuộc đời bất tử của Henrietta Lacks" không chỉ là một cuốn sách; đó là một biên niên sử đầy ám ảnh, nằm giữa ranh giới của khoa học vĩ đại và bất công xã hội sâu sắc. Rebecca Skloot đã dành một thập kỷ để truy tìm câu chuyện có thật về Henrietta Lacks, một phụ nữ Mỹ gốc Phi nghèo khó, người mà những tế bào ung thư tử cung của bà đã được lấy đi mà không có sự đồng ý, và sau đó trở thành nền móng bất tử cho y học hiện đại toàn cầu: dòng tế bào HeLa.

Cuốn sách này nổi bật bởi sự kết hợp tài tình giữa ba tuyến truyện: lịch sử bùng nổ của y học tế bào, câu chuyện cá nhân bi thảm của chính Henrietta, và cuộc đấu tranh kéo dài hàng chục năm của gia đình Lacks để tìm kiếm sự thật, công lý và sự thừa nhận.

Tên gọi và Sự đánh đổi đạo đức

Câu chuyện bắt đầu vào những năm 1950, tại một bệnh viện dành cho người da màu. Henrietta Lacks qua đời vì ung thư, nhưng những tế bào của bà lại sống mãi. Trong khi những tế bào HeLa này được nhân bản vô tính, trở thành nguyên liệu cho vắc-xin bại liệt, lập bản đồ gen và nghiên cứu AIDS—tạo ra một ngành công nghiệp trị giá hàng tỷ đô la—thì gia đình Lacks lại sống trong nghèo khó, thậm chí không đủ tiền để mua bảo hiểm y tế.

Skloot đặt ra câu hỏi trung tâm: "Điều gì xảy ra khi lợi ích khoa học va chạm với quyền con người?" Tác phẩm phơi bày một góc khuất tàn nhẫn của lịch sử y học, nơi những bệnh nhân da màu thường trở thành đối tượng thử nghiệm, bị tước đi quyền tự quyết và nhân phẩm.

• "Tên bà là Henrietta Lacks, nhưng các nhà khoa học biết đến bà dưới cái tên HeLa. Tế bào của Henrietta đang sống một cuộc đời lộng lẫy hơn chính cuộc đời mà Henrietta từng có."

Di sản đau đớn và Khao khát được nhìn nhận

Phần cảm động nhất của cuốn sách là hành trình mà Skloot đồng hành cùng Deborah Lacks, con gái của Henrietta, để tìm hiểu về người mẹ mà cô chưa bao giờ thực sự biết đến. Deborah, trong nỗ lực hiểu về "linh hồn" của mẹ mình, đã phải vật lộn với sự phức tạp của khoa học, với những lời đồn đại và nỗi sợ hãi về việc liệu tế bào của mẹ mình có đang bị lợi dụng, nhân bản hay không. Sự khai thác đã vượt ra ngoài lĩnh vực y tế, trở thành một sự cướp đoạt tinh thần:

Cuốn sách không chỉ là một lời buộc tội đối với những sai lầm trong quá khứ mà còn là một lời kêu gọi mạnh mẽ về sự minh bạch, sự đồng thuận (consent) trong nghiên cứu y học. Nó nhấn mạnh rằng, phía sau mỗi phát minh vĩ đại đều có một câu chuyện con người, và những đóng góp đó phải được thừa nhận và tôn trọng, bất kể xuất thân, chủng tộc hay địa vị xã hội của họ.

"Cuộc đời bất tử của Henrietta Lacks" là một kiệt tác hiếm có, thu hút cả người yêu khoa học lẫn những người quan tâm đến công bằng xã hội. Tác phẩm của Rebecca Skloot là một bài học đắt giá về đạo đức sinh học, chủng tộc và quyền con người. Đọc cuốn sách này, bạn sẽ không chỉ biết về HeLa mà còn hiểu được tại sao việc biết tên của Henrietta Lacks lại quan trọng đến nhường nào. Đây là một tác phẩm cần thiết, để lại dư âm dài lâu và thay đổi vĩnh viễn cách bạn nhìn nhận về mỗi viên thuốc hay vắc-xin mà bạn sử dụng.

***

"Science took Henrietta's cells, and the family felt as though they had taken her, too."

Fame, wealth, driven by greed and perversion, juxtaposed against value and morality, woven into the journey back through the past of an industrial America; in exchange, lives were silently taken, concealed by "scientists."

"The Immortal Life of Henrietta Lacks" is more than a book; it is a haunting chronicle, balanced on the boundary between great science and deep social injustice. Rebecca Skloot dedicated a decade to uncovering the true story of Henrietta Lacks, a poor African American woman whose cervical cancer cells were taken without her consent, subsequently becoming the immortal foundation for global modern medicine: the HeLa cell line.

The book stands out for its masterful combination of three narrative threads: the explosive history of cell medicine, Henrietta's own tragic personal story, and the Lacks family's decades-long struggle for truth, justice, and recognition.

Naming and the Ethical Compromise

The story begins in the 1950s, at a hospital designated for colored patients. Henrietta Lacks died of cancer, but her cells lived on forever. While these HeLa cells were cloned, becoming the raw material for the polio vaccine, gene mapping, and AIDS research—creating a multi-billion dollar industry—the Lacks family lived in poverty, unable even to afford health insurance.

Skloot poses the central question: "What happens when scientific progress clashes with human rights?" The work exposes a brutal, hidden corner of medical history, where Black patients often became experimental subjects, stripped of their autonomy and dignity.

"Her name was Henrietta Lacks, but scientists knew her as HeLa. Henrietta's cells were living a more glamorous life than Henrietta ever did."

The Painful Legacy and the Thirst for Acknowledgment

The most moving part of the book is Skloot's journey alongside Deborah Lacks, Henrietta's daughter, to learn about the mother she never truly knew. Deborah, in her effort to understand her mother's "soul," struggled with the complexity of science, the rumors, and the fear of whether her mother's cells were being exploited or cloned. The exploitation went beyond the medical field, becoming a spiritual robbery:

The quest for fame and fortune, driven by greed and perversion, stands in stark contrast to value and ethics, interwoven in the journey back through the past of an industrial America, where lives were silently claimed and hidden by "scientists."

I wonder if Hopskin—that unmarried man (referring to Johns Hopkins, the founder)—ever imagined, upon entering Heaven, that the institution he funded inadvertently opened the gates of hell, an arena for the devil driven by the two words: profit and prestige?

The exploitation went beyond the medical field, becoming a spiritual robbery: "Science took Henrietta's cells, and the family felt as though they had taken her, too."

The book is not just an indictment of past mistakes but also a strong call for transparency and consent in medical research. It emphasizes that behind every great invention lies a human story, and those contributions must be acknowledged and respected, regardless of origin, race, or social standing.

"The Immortal Life of Henrietta Lacks" is a rare masterpiece, appealing to both science enthusiasts and those concerned with social justice. Rebecca Skloot's work is an invaluable lesson in bioethics, race, and human rights. Reading this book, you will not only learn about HeLa but also understand why knowing Henrietta Lacks's name is so important. This is an essential work that leaves a lasting impression and permanently changes how you view every pill or vaccine you use.